Ngành trồng trọt đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và đời sống xã hội. Tuy nhiên, khẳng định “Ngành trồng trọt là cơ sở để công nghiệp hóa và hiện đại hóa kinh tế” không hoàn toàn chính xác. Mặc dù trồng trọt cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến, nhưng công nghiệp hóa và hiện đại hóa kinh tế là một quá trình phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố khác như phát triển công nghiệp, dịch vụ, khoa học công nghệ, và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Vai trò cơ bản của ngành trồng trọt bao gồm:
- Cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
- Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến, như công nghiệp thực phẩm, dệt may, sản xuất giấy,…
- Là cơ sở để phát triển chăn nuôi, cung cấp thức ăn cho gia súc, gia cầm.
- Tạo ra nguồn hàng xuất khẩu có giá trị, góp phần tăng trưởng kinh tế.
- Góp phần giữ gìn, cân bằng sinh thái, bảo vệ tài nguyên và môi trường.
Ngành trồng trọt không chỉ đơn thuần là sản xuất nông sản, mà còn liên quan đến nhiều khía cạnh khác của đời sống kinh tế, xã hội và môi trường.
Đặc điểm của ngành trồng trọt:
- Đất là tư liệu sản xuất chủ yếu. Đất đai ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng.
- Cây trồng là đối tượng sản xuất. Việc lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện tự nhiên và thị trường là yếu tố then chốt.
- Hoạt động trồng trọt có tính mùa vụ. Thời gian sinh trưởng và phát triển của cây trồng phụ thuộc vào mùa vụ, khí hậu.
- Phân bố tương đối rộng. Các vùng trồng trọt khác nhau có đặc điểm riêng, phù hợp với từng loại cây trồng.
Phân bố một số cây trồng chính:
- Cây lương thực: Lúa gạo, lúa mì và ngô là ba cây lương thực chính trên thế giới. Sự phân bố của chúng phụ thuộc vào đặc điểm sinh thái của mỗi loại cây.
- Lúa gạo thích hợp với khí hậu nóng ẩm, đất phù sa, phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới.
- Lúa mì phân bố chủ yếu ở khu vực ôn đới, ưa khí hậu ẩm, khô, đất đai màu mỡ.
- Ngô có vùng phân bố rộng hơn, được trồng nhiều ở khu vực nhiệt đới, cận nhiệt và ôn đới nóng, thích hợp với đất ẩm, nhiều mùn, ưa khí hậu nóng, dễ thích nghi với sự dao động của khí hậu.
- Cây công nghiệp: Các cây công nghiệp cần nhiệt, ẩm, đất thích hợp và lao động có kinh nghiệm nên thường phân bố thành vùng tập trung.
- Các cây ưa nhiệt, ẩm cao như mía, cà phê, cao su,… phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới.
- Củ cải đường ưa khí hậu ôn hòa, phù hợp với đất đen, được trồng nhiều ở khu vực ôn đới và cận nhiệt.
- Cây bông ưa khí hậu nóng, ổn định, đất tốt, thường trồng khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới gió mùa.
- Cây chè ưa nhiệt độ ôn hòa, lượng mưa nhiều, phân bố chủ yếu ở khu vực cận nhiệt.
- Cây đậu tương ưa khí hậu ẩm, đất tơi xốp, phân bố ở nhiều đới khí hậu.
Như vậy, mặc dù ngành trồng trọt có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến, nhưng nó không phải là yếu tố duy nhất quyết định quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa kinh tế.
