Triết học, một lĩnh vực tư duy sâu sắc, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thế giới quan và hiểu biết của con người. Vậy, Triết Học Ra đời Vào Thời Gian Nào và tại đâu? Bài viết này sẽ khám phá nguồn gốc, thời điểm xuất hiện, và những ảnh hưởng sâu rộng của triết học.
Triết Học Là Gì?
Triết học, hiểu một cách đơn giản, là tình yêu đối với sự thông thái (Philosophia – Hy Lạp). Nó là nỗ lực không ngừng của con người để tìm kiếm chân lý, giải đáp những câu hỏi cơ bản về sự tồn tại, ý nghĩa cuộc sống, đạo đức và kiến thức. Triết học không chỉ là một hệ thống kiến thức mà còn là một phương pháp tư duy, giúp con người suy xét vấn đề một cách logic, phản biện và sâu sắc.
Triết Học Ra Đời Vào Thời Gian Nào Và Ở Đâu?
Triết học không phải là một phát minh đơn lẻ mà là kết quả của quá trình phát triển tư duy và nhận thức của con người. Các nghiên cứu cho thấy, triết học manh nha ở cả phương Đông và phương Tây gần như cùng một thời điểm, khoảng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ VI trước Công nguyên. Đây là giai đoạn lịch sử chứng kiến sự trỗi dậy của nhiều nền văn minh lớn, nơi các trung tâm tri thức bắt đầu hình thành.
Cụ thể, triết học xuất hiện tại một số trung tâm văn minh lớn của nhân loại thời cổ đại như:
- Hy Lạp cổ đại: Với những tên tuổi như Socrates, Plato, Aristotle, triết học Hy Lạp tập trung vào các vấn đề về đạo đức, chính trị, bản chất của sự tồn tại và nhận thức.
- Ấn Độ cổ đại: Triết học Ấn Độ, với các trường phái như Vedanta, Samkhya, Yoga, tập trung vào giải thoát khỏi luân hồi, bản chất của Brahman (thực tại tối cao) và mối quan hệ giữa Atman (linh hồn cá nhân) và Brahman.
- Trung Quốc cổ đại: Với các học thuyết của Khổng Tử, Lão Tử, Mạnh Tử, triết học Trung Quốc tập trung vào các vấn đề về đạo đức xã hội, quản lý nhà nước và mối quan hệ giữa con người và vũ trụ.
Sự ra đời của triết học không phải là ngẫu nhiên. Nó là kết quả của:
- Sự tích lũy kiến thức: Con người đã tích lũy đủ kiến thức và kinh nghiệm để có thể khái quát hóa, trừu tượng hóa và tìm ra những quy luật chung từ những hiện tượng riêng lẻ.
- Sự phân công lao động: Sự hình thành tầng lớp lao động trí óc, những người có thời gian và điều kiện để suy tư, nghiên cứu và hệ thống hóa các quan điểm, lý thuyết.
Như vậy, triết học ra đời từ thực tiễn, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn xã hội. Nó có nguồn gốc nhận thức và nguồn gốc xã hội sâu sắc.
Những Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học
Một trong những vấn đề cơ bản nhất của triết học, theo Ăngghen, là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại, hay giữa ý thức và vật chất. Vấn đề này bao gồm hai mặt:
- Mặt bản thể luận: Vật chất là gì? Ý thức là gì? Cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào?
- Mặt nhận thức luận: Con người có khả năng nhận thức thế giới hay không? Nhận thức của con người có phản ánh đúng bản chất của thế giới hay không?
Cách giải quyết những vấn đề này đã dẫn đến sự hình thành của các trường phái triết học khác nhau.
Các Chủ Nghĩa và Học Thuyết Trong Triết Học
Dựa trên cách giải quyết vấn đề cơ bản của triết học, có hai trường phái chính:
- Chủ nghĩa duy vật: Cho rằng vật chất là cái có trước, ý thức là cái có sau và do vật chất quyết định.
- Chủ nghĩa duy tâm: Cho rằng ý thức là cái có trước, vật chất là cái có sau và do ý thức quyết định.
Trong quá trình phát triển, mỗi trường phái lại hình thành nhiều hình thức và biến thể khác nhau. Ví dụ, chủ nghĩa duy vật có chủ nghĩa duy vật chất phác, chủ nghĩa duy vật siêu hình và chủ nghĩa duy vật biện chứng. Chủ nghĩa duy tâm có chủ nghĩa duy tâm chủ quan và chủ nghĩa duy tâm khách quan.
Ngoài ra, còn có các học thuyết khác như thuyết không thể biết, phủ nhận khả năng nhận thức thế giới của con người.
Ảnh Hưởng Của Triết Học Đến Đời Sống Xã Hội
Triết học không chỉ là một lĩnh vực lý thuyết mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội.
- Định hướng thế giới quan: Triết học giúp con người hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh, về bản chất của sự vật và hiện tượng, từ đó hình thành thế giới quan khoa học và đúng đắn.
- Phát triển tư duy: Triết học rèn luyện khả năng tư duy logic, phản biện, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.
- Định hướng giá trị: Triết học giúp con người xác định những giá trị sống đúng đắn, xây dựng đạo đức cá nhân và xã hội.
- Thúc đẩy tiến bộ xã hội: Các tư tưởng triết học có thể thúc đẩy các cuộc cách mạng xã hội, thay đổi hệ thống chính trị và kinh tế, mang lại tiến bộ cho xã hội.
Ví dụ, triết học Mác-Lênin đã có ảnh hưởng to lớn đến phong trào cộng sản và công nhân trên toàn thế giới, thúc đẩy các cuộc cách mạng xã hội và sự ra đời của các nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Tóm lại, triết học ra đời vào khoảng thế kỷ VIII đến thế kỷ VI trước Công nguyên, tại các trung tâm văn minh lớn của nhân loại. Nó là kết quả của quá trình phát triển tư duy và nhận thức của con người, đáp ứng nhu cầu giải quyết những vấn đề cơ bản về sự tồn tại, ý nghĩa cuộc sống và nhận thức. Triết học không chỉ là một lĩnh vực lý thuyết mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội, định hướng thế giới quan, phát triển tư duy và thúc đẩy tiến bộ xã hội.
