Tia X Là Sóng điện Từ Có Bước Sóng cực ngắn, một dạng bức xạ năng lượng cao, mang đến nhiều ứng dụng quan trọng trong y học và công nghiệp.
Tia X là sóng điện từ có bước sóng nằm trong khoảng từ 10-3 Å đến 1 Å (1Å = 10-10 m). Điều này tương ứng với dải tần số từ 3 × 1016 Hz đến 3 × 1019 Hz và năng lượng dao động từ 120 eV đến 120 keV. Nhờ bước sóng ngắn này, tia X có khả năng xuyên qua nhiều vật chất, cho phép chúng ta quan sát được cấu trúc bên trong mà không cần phẫu thuật.
Những Điều Cần Biết Khi Chụp X-Quang
Chụp X-Quang Có Nguy Hiểm Không?
Việc tiếp xúc với tia X ở liều lượng cao và liên tục có thể gây ra các tác dụng phụ như bỏng da, rụng tóc, và tăng nguy cơ mắc ung thư. Tuy nhiên, chụp X-quang theo chỉ định của bác sĩ và tuân thủ các biện pháp an toàn sẽ không gây hại đáng kể cho sức khỏe. Khoảng thời gian hợp lý giữa các lần chụp X-quang thường là 5-7 lần/năm.
Phụ Nữ Mang Thai Có Được Chụp X-Quang Không?
Nguy cơ gây hại cho thai nhi khi bà mẹ chụp X-quang là tương đối thấp, đặc biệt nếu tuân thủ các biện pháp bảo vệ. Lợi ích của việc chẩn đoán bệnh bằng X-quang thường lớn hơn so với rủi ro tiềm ẩn. Tuy nhiên, cần hết sức thận trọng, đặc biệt trong giai đoạn đầu thai kỳ.
Nếu sản phụ tiếp xúc với một lượng lớn tia X (lớn hơn 5 rad) trực tiếp vào vùng bụng trước khi biết mình mang thai, em bé có thể bị ảnh hưởng. Do đó, việc thông báo cho bác sĩ về tình trạng mang thai là vô cùng quan trọng.
Mẹ bầu có sẵn 3-15% nguy cơ sảy thai dù không chụp X-quang.
Mức độ ảnh hưởng của tia X trong từng giai đoạn của thai kỳ là khác nhau:
- Hai tuần đầu thai kỳ: Nguy cơ sảy thai tăng lên khi liều lượng tia X lớn hơn 5 rad.
- Tuần thứ 3 – 8 của thai kỳ: Ảnh hưởng đến thai nhi khi liều lượng tia xạ lớn hơn 20 – 30 rad.
- Từ tuần thứ 20 của thai kỳ trở đi: Nguy cơ sảy thai không tăng đáng kể nếu chụp X-quang khi mang thai vì lúc này em bé đã phát triển tương đối hoàn chỉnh.
Mức độ ảnh hưởng đến thai nhi phụ thuộc vào liều lượng và vị trí chụp. Bảng dưới đây phân tích mức độ ảnh hưởng theo liều lượng tia X mỗi lần, vị trí và số lần chụp:
| Vị trí chụp | Khả năng hấp thụ mỗi lần chụp (rad) | Số lần chụp tối đa trước khi đạt liều 5 rad |
|---|---|---|
| Đầu | 0,004 | 1.250 |
| Răng | 0,0001 | 50.000 |
| Cột sống cổ | 0,002 | 2.500 |
| Tay, chân | 0,001 | 5.000 |
| Ngực | 0,00007 | 71.429 |
| Vú | 0,02 | 250 |
| Bụng | 0,245 | 20 |
| Cột sống, thắt lưng | 0,359 | 13 |
| Khung chậu | 0,04 | 125 |
Nếu mẹ chỉ chụp X-quang một lần và liều tia X nhỏ hơn 5 rad thì không gây hại cho thai nhi. Liều tia X có thể gây dị tật cho thai nhi là trên 15 rad. Phụ nữ mang thai vẫn cần khám thai định kỳ để kiểm tra sức khỏe và tầm soát những bất thường (nếu có).
Cách Giảm Rủi Ro Khi Chụp X-Quang Trong Thai Kỳ
Để giảm thiểu rủi ro khi chụp X-quang trong thai kỳ, cần:
- Thông báo ngay cho bác sĩ nếu bạn đang mang thai hoặc nghi ngờ mình có thai.
- Bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác an toàn hơn nếu có thể.
- Sử dụng áo chì che chắn vùng bụng để bảo vệ thai nhi khỏi tia X.
Việc hiểu rõ về tia X là sóng điện từ có bước sóng đặc biệt và tuân thủ các biện pháp an toàn khi chụp X-quang sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bạn và thai nhi.
