Thực Chất Hội Nghị Ianta Là Gì? Phân Tích Toàn Diện và Tối Ưu SEO

A. Mục tiêu ôn tập

Học sinh cần nắm vững bối cảnh, thời gian, địa điểm, thành phần tham dự và các quyết định then chốt của Hội nghị Ianta, đồng thời đánh giá tác động của những quyết định này đến việc hình thành trật tự thế giới mới.

B. Nội dung ôn tập

I. Hội nghị Ianta (Tháng 2/1945) và Thỏa Thuận của Ba Cường Quốc

1. Bối cảnh lịch sử:

Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn cuối, đặt ra những vấn đề cấp bách trước các nước Đồng minh:

• Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn chủ nghĩa phát xít.
• Tổ chức lại trật tự thế giới sau chiến tranh.
• Phân chia thành quả giữa các nước thắng trận.

Từ ngày 4 đến ngày 11 tháng 2 năm 1945, một hội nghị quốc tế được triệu tập tại Ianta (Liên Xô) với sự tham gia của nguyên thủ ba cường quốc: Liên Xô, Mỹ, Anh. Mục đích là giải quyết các vấn đề trên.

2. Các Quyết định Quan Trọng của Hội nghị

• Đẩy mạnh việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

• Thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

• Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước để giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.

  • Châu Âu: Quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông nước Đức, Đông Berlin và các nước Đông Âu. Quân đội Mỹ, Anh và Pháp chiếm đóng miền Tây nước Đức, Tây Berlin và các nước Tây Âu. Đông Âu thuộc ảnh hưởng của Liên Xô; Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mỹ. Áo và Phần Lan trở thành các nước trung lập.
  • Châu Á: Liên Xô tham chiến chống Nhật Bản với điều kiện: giữ nguyên trạng Mông Cổ; trả lại cho Liên Xô miền Nam đảo Sakhalin và các đảo xung quanh; quốc tế hóa thương cảng Đại Liên (Trung Quốc) và khôi phục việc Liên Xô thuê cảng Lữ Thuận; Liên Xô cùng Trung Quốc khai thác đường sắt Nam Mãn Châu – Đại Liên; Liên Xô chiếm 4 đảo thuộc quần đảo Kuril.
  • Quân đội Mỹ chiếm đóng Nhật Bản. Trên bán đảo Triều Tiên, quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Bắc và quân đội Mỹ chiếm đóng miền Nam, lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới. Trung Quốc cần trở thành một quốc gia thống nhất; quân đội nước ngoài rút khỏi Trung Quốc. Chính phủ Trung Hoa Dân quốc cần cải tổ với sự tham gia của Đảng Cộng sản và các đảng phái dân chủ, trả lại cho Trung Quốc vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ; các vùng còn lại của châu Á vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.

3. Thực Chất Hội Nghị Ianta Là Gì?

Hội nghị Ianta thực chất là sự phân chia khu vực đóng quân và khu vực ảnh hưởng giữa các nước thắng trận, điều này có liên quan mật thiết tới hòa bình, an ninh và trật tự thế giới sau này.

Những quyết định quan trọng của Hội nghị và các thỏa thuận sau đó trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, được gọi là “trật tự hai cực Ianta”. Thế giới bị chia thành hai phe do hai siêu cường đứng đầu, đối đầu gay gắt trong gần bốn thập kỷ, gây ra tình trạng căng thẳng và phức tạp trong quan hệ quốc tế.

II. Sự Thành Lập Liên Hợp Quốc

1. Quá trình hình thành:

Đầu năm 1945, khi Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, các nước Đồng minh và nhân dân thế giới có nguyện vọng thiết tha về việc gìn giữ hòa bình và ngăn chặn chiến tranh thế giới.

Tại Hội nghị Ianta (tháng 2/1945), ba cường quốc Liên Xô, Mỹ, Anh nhất trí thành lập một tổ chức quốc tế với mục tiêu duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

Từ ngày 25/4 đến 26/6/1945, đại biểu của 50 quốc gia đã họp tại San Francisco (Mỹ), thông qua Hiến chương và tuyên bố thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc. Ngày 24/10/1945, sau khi được Quốc hội các nước thành viên phê chuẩn, Hiến chương chính thức có hiệu lực.

2. Mục đích:

Hiến chương, văn kiện quan trọng nhất của Liên Hợp Quốc, nêu rõ mục đích của tổ chức là duy trì hòa bình, an ninh thế giới, phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.

3. Nguyên tắc hoạt động:

• Tôn trọng quyền bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.
• Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các nước.
• Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kỳ quốc gia nào.
• Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình.
• Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa năm nước lớn (Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp và Trung Quốc).

4. Các cơ quan của Liên Hợp Quốc

Hiến chương quy định bộ máy tổ chức của Liên Hợp Quốc bao gồm 6 cơ quan chính: Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an, Ban Thư ký, Hội đồng Kinh tế và Xã hội, Hội đồng Quản thác, Tòa án Quốc tế.

5. Vai trò của Liên Hợp Quốc

• Là diễn đàn quốc tế để hợp tác và đấu tranh nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
• Đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết các tranh chấp và xung đột ở nhiều khu vực, nhiều quốc gia, tiến hành giải trừ quân bị, hạn chế chạy đua vũ trang, nhất là các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt; có nhiều cố gắng trong việc giải trừ chủ nghĩa thực dân.
• Thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế, giúp đỡ các dân tộc về kinh tế, văn hóa, giáo dục… Liên Hợp Quốc còn có nhiều chương trình hỗ trợ, giúp đỡ các dân tộc kém phát triển, các nước đang phát triển về kinh tế, văn hóa, giáo dục, nhân đạo…

Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc cũng có những hạn chế, không thành công trong việc giải quyết xung đột kéo dài ở Trung Đông, không ngăn ngừa được việc Mỹ gây chiến tranh ở Iraq…

Để thực hiện tốt vai trò của mình, Liên Hợp Quốc đang tiến hành nhiều cải cách quan trọng, trong đó có quá trình cải tổ và dân chủ hóa cơ cấu của tổ chức này.

Đến năm 2006, Liên Hợp Quốc có 192 quốc gia thành viên. Việt Nam là thành viên thứ 149 của Liên Hợp Quốc từ tháng 9/1977.

III. Sự Hình Thành Hai Hệ Thống Xã Hội Đối Lập

Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, trên thế giới diễn ra nhiều sự kiện quan trọng, hình thành hai phe: tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa, đối lập gay gắt về chính trị và kinh tế.

• Về chính trị:

  • Mỹ, Anh và Pháp tiến hành hợp nhất các khu vực chiếm đóng của mình; thành lập Nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức (9/1949). Tháng 10/1949, với sự giúp đỡ của Liên Xô, Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức ra đời. Trên lãnh thổ nước Đức hình thành hai nhà nước với hai chế độ chính trị khác nhau.
  • Trong những năm 1945 – 1947, các nước Đông Âu tiến hành nhiều việc quan trọng như: xây dựng bộ máy nhà nước dân chủ nhân dân, cải cách ruộng đất, ban hành các quyền tự do dân chủ v.v..

• Về kinh tế:

  • Sau chiến tranh, Mỹ đề ra “Kế hoạch phục hưng châu Âu” (còn gọi là “Kế hoạch Marshall”), nhằm viện trợ các nước Tây Âu khôi phục kinh tế, đồng thời tăng cường sự chi phối của Mỹ đối với các nước này. Nhờ đó, nền kinh tế các nước Tây Âu phục hồi nhanh chóng.
  • Chủ nghĩa xã hội vượt ra khỏi phạm vi một nước và trở thành hệ thống thế giới. Năm 1949, Hội đồng Tương trợ Kinh tế được thành lập. Thông qua đó, sự hợp tác về chính trị, kinh tế, mối quan hệ giữa Liên Xô với các nước Đông Âu ngày càng được củng cố, tăng cường hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Như vậy, ở châu Âu xuất hiện sự đối lập về chính trị và kinh tế giữa hai khối: Tây Âu tư bản chủ nghĩa và Đông Âu xã hội chủ nghĩa.

C. Câu hỏi ôn tập

Câu 1. Trình bày những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta (2/1945) và phân tích hệ quả của những quyết định đó.

Câu 2. Trình bày sự thành lập, mục đích, nguyên tắc hoạt động và vai trò của Liên Hợp Quốc.

Câu 3. Nêu những biểu hiện của sự xác lập hai hệ thống xã hội đối lập trên thế giới trong thời gian 1945 – 1949.