“Việt Nam hóa chiến tranh” là một chiến lược tàn khốc mà Mỹ áp dụng tại miền Nam Việt Nam, với mục tiêu chính là “dùng người Việt đánh người Việt”. Để hiểu rõ hơn về bản chất của cuộc chiến này, chúng ta cần phân tích sâu các thủ đoạn mà Mỹ đã sử dụng.
Từ giữa năm 1961, Mỹ-Diệm đã tiến hành cuộc “chiến tranh đặc biệt”, một hình thức chiến tranh xâm lược tàn bạo. Mục tiêu chính là biến miền Nam Việt Nam thành nơi thí nghiệm các chiến thuật đàn áp phong trào giải phóng dân tộc.
Để thực hiện “Việt Nam hóa chiến tranh”, Mỹ đã triển khai kế hoạch Staley-Taylor với ba biện pháp chiến lược chính:
-
Tăng cường xây dựng quân đội ngụy: Quân đội ngụy được Mỹ trang bị, huấn luyện và chỉ huy, đóng vai trò lực lượng chủ lực. Mục tiêu là nhanh chóng tiêu diệt lực lượng cách mạng còn non yếu bằng chiến thuật cơ động bằng máy bay lên thẳng và xe thiết giáp.
-
Kiểm soát thành thị và bình định nông thôn: Mỹ-Ngụy xây dựng bộ máy kìm kẹp mạnh mẽ ở thành thị để đàn áp phong trào đấu tranh chính trị. Đồng thời, thực hiện chính sách “bình định” nông thôn thông qua việc lập ấp chiến lược.
-
Phong tỏa biên giới và kiểm soát ven biển: Cắt đứt nguồn chi viện từ miền Bắc, cô lập cách mạng miền Nam.
Ngày 18-2-1962, Mỹ thành lập Bộ chỉ huy viện trợ quân sự Mỹ tại Việt Nam (MACV) để trực tiếp chỉ huy cuộc chiến tranh. Số lượng quân Mỹ tăng lên nhanh chóng, trang bị vũ khí hiện đại.
Để tăng cường lực lượng quân ngụy, Mỹ đã tăng viện trợ quân sự lên gấp bội, từ 321,7 triệu USD (trong đó có 80 triệu USD vũ khí) cho tài khoá năm 1961-1962, đến tài khoá 1962-1963 đã lên tới 675 triệu USD (có 100 triệu USD vũ khí). Điều này dẫn đến sự tăng nhanh về quân số của quân đội ngụy, từ 16 vạn quân chính quy năm 1960 lên 36,2 vạn quân trong năm 1962.
Bình định, dồn dân, lập ấp chiến lược là một trong những thủ đoạn trọng tâm của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”. Mục tiêu là cô lập lực lượng cách mạng khỏi quần chúng nhân dân.
Từ tháng 8-1962, Ngô Đình Diệm công bố “kế hoạch lập ấp chiến lược toàn quốc”, coi đây là “quốc sách”. Mục tiêu đến hết năm 1962 là tập trung 10 triệu dân ở nông thôn vào 1.600 – 1.700 ấp chiến lược.
Năm 1961, Mỹ-Ngụy đã mở 1.253 cuộc hành quân càn quét từ cấp tiểu đoàn trở lên, tăng gấp 4 lần so với năm 1960. Năm 1962, con số này tăng lên 2.577 cuộc hành quân, trong đó có trên 200 cuộc hành quân bằng “trực thăng vận”.
Đầu tháng 1-1962, Mỹ bắt đầu sử dụng chất độc hóa học, một thủ đoạn dã man, để triệt hạ các vùng căn cứ cách mạng.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào cách mạng miền Nam đã kiên cường đấu tranh chống lại chiến lược “chiến tranh đặc biệt” và các thủ đoạn của Mỹ-Ngụy. Quân và dân miền Nam đã phá thế kìm kẹp ở nhiều thôn, giải phóng vùng nông thôn rộng lớn.
Ngày 16-2-1962, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam họp Đại hội lần thứ nhất, khẳng định mục tiêu đấu tranh giành độc lập dân tộc và bảo vệ tự do dân chủ.
Ngay từ đầu, kế hoạch lập “ấp chiến lược” đã gặp phải sự chống đối mạnh mẽ từ nhân dân miền Nam. Nhiều ấp chiến lược bị phá ngay từ khi mới thành lập, một số biến thành làng chiến đấu.
Trong năm 1962, quân và dân miền Nam đã đánh 19.108 trận, gây nhiều thiệt hại cho địch.
Ngày 2-1-1963, chiến thắng Ấp Bắc đã chứng minh khả năng đánh thắng quân Mỹ xâm lược, đánh dấu bước trưởng thành của lực lượng vũ trang cách mạng.
Sau chiến thắng Ấp Bắc, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam đã phát động phong trào “Thi đua Ấp Bắc, diệt giặc lập công”.
Đi đôi với đấu tranh quân sự là các cuộc đấu tranh chính trị rộng lớn. Năm 1963, toàn miền Nam có 34 triệu lượt người tham gia đấu tranh chính trị, phá hủy hàng loạt ấp chiến lược và giành quyền làm chủ ở nhiều vùng nông thôn.
Phong trào đấu tranh chính trị của công nhân, học sinh, sinh viên, Phật tử ở đô thị cũng phát triển mạnh mẽ, khiến Mỹ-Ngụy lún sâu vào thế bị động.
Tháng 11-1963, Mỹ làm đảo chính lật đổ Ngô Đình Diệm, đưa Dương Văn Minh lên thay. Tuy nhiên, tình hình vẫn không được cải thiện.
Từ tháng 3-1964, Mỹ thực hiện kế hoạch Giônxơn – Mắc Namara, nhưng vẫn vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ nhân dân miền Nam.
Từ ngày 1 đến ngày 8-11-1964, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tổ chức Đại hội lần thứ II, động viên nhân dân miền Nam dốc toàn lực cho cuộc kháng chiến.
Tháng 12-1964, quân và dân miền Nam giành thắng lợi lớn trong trận Bình Giã, tiếp tục tiêu diệt nhiều tiểu đoàn quân chủ lực ngụy trong các trận đánh khác.
Thắng lợi của quân và dân miền Nam đã làm thay đổi cục diện chiến trường, khiến chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ thất bại. Đế quốc Mỹ buộc phải đưa quân trực tiếp tham chiến, mở đầu giai đoạn “chiến tranh cục bộ”.
