Thế giới việc làm đang trải qua những biến đổi sâu sắc và nhanh chóng. Trong những năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong cách chúng ta làm việc. Từ sự trỗi dậy của làm việc từ xa đến việc sử dụng ngày càng tăng của tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI), có một số xu hướng đang định hình tương lai của công việc. Bài viết này sẽ khám phá một số xu hướng quan trọng này và tác động của chúng, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường lao động Việt Nam.
1. Làm Việc Từ Xa (Remote Work)
Một trong những thay đổi lớn nhất mà chúng ta đã thấy trong những năm gần đây là sự gia tăng của làm việc từ xa. Đại dịch COVID-19 đã đẩy nhanh xu hướng này, buộc nhiều công ty phải áp dụng làm việc từ xa để giữ an toàn cho nhân viên của họ. Tuy nhiên, ngay cả trước đại dịch, làm việc từ xa đã trở nên ngày càng phổ biến. Sự tiến bộ của công nghệ đã giúp mọi người làm việc từ mọi nơi trên thế giới dễ dàng hơn bao giờ hết.
Làm việc từ xa mang lại một số lợi ích cho cả nhân viên và nhà tuyển dụng. Đối với nhân viên, nó có thể mang lại sự linh hoạt hơn, cho phép họ làm việc tại nhà hoặc từ bất kỳ địa điểm thuận tiện nào. Điều này có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Đối với nhà tuyển dụng, làm việc từ xa có thể dẫn đến tiết kiệm chi phí, vì họ không còn cần phải duy trì không gian văn phòng vật lý. Nó cũng có thể dẫn đến tăng năng suất, vì nhân viên có thể làm việc trong một môi trường thoải mái nhất cho họ.
Khi chúng ta tiến vào tương lai, rất có thể làm việc từ xa sẽ trở nên phổ biến hơn nữa. Nhiều công ty đã tiếp tục với làm việc từ xa hoặc, phổ biến hơn, làm việc kết hợp (hybrid working), và hầu hết nhân viên đều mong đợi các công ty áp dụng cách làm việc này. Xu hướng này cũng đang dần hình thành tại Việt Nam, đặc biệt là trong các ngành công nghệ thông tin, dịch vụ khách hàng và marketing.
2. Sắp Xếp Công Việc Linh Hoạt
Sắp xếp công việc linh hoạt không chỉ bao gồm làm việc từ xa mà còn có lịch trình linh hoạt, chia sẻ công việc và các thỏa thuận khác cho phép người lao động kiểm soát tốt hơn sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống của họ.
Sắp xếp công việc linh hoạt có thể giúp cải thiện sự hài lòng trong công việc và giảm căng thẳng. Chúng cũng có thể giúp thu hút và giữ chân nhân tài hàng đầu, đặc biệt là trong số những người lao động trẻ tuổi coi trọng sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
Khi ngày càng có nhiều công ty áp dụng sắp xếp công việc linh hoạt, chúng ta có thể mong đợi sự thay đổi so với ngày làm việc truyền thống từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Thay vào đó, người lao động sẽ có quyền kiểm soát nhiều hơn đối với lịch trình của họ và có thể làm việc theo cách thoải mái và hiệu quả nhất cho họ. Tại Việt Nam, các công ty cũng đang dần áp dụng các chính sách linh hoạt hơn để thu hút và giữ chân nhân viên.
3. Nền Kinh Tế Gig (Gig Economy)
Liên quan đến việc kiểm soát lịch trình tốt hơn, nền kinh tế gig đề cập đến số lượng người lao động ngày càng tăng, những người tự làm chủ hoặc làm việc trên cơ sở tự do (freelance). Nền kinh tế gig đã được thực hiện nhờ những tiến bộ trong công nghệ, giúp mọi người kết nối với khách hàng trực tuyến dễ dàng hơn.
Nền kinh tế gig mang lại cho người lao động sự linh hoạt và kiểm soát lớn hơn đối với công việc của họ. Nó cũng cho phép họ theo đuổi đam mê và sở thích của mình, thay vì bị ràng buộc với một nhà tuyển dụng duy nhất. Tuy nhiên, nó cũng có thể không thể đoán trước và không an toàn, với việc người lao động thường thiếu quyền tiếp cận các phúc lợi và bảo vệ tương tự như nhân viên truyền thống, chẳng hạn như bảo hiểm y tế và kế hoạch hưu trí. Nền kinh tế Gig đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam với sự gia tăng của các nền tảng freelancer và nhu cầu tuyển dụng ngắn hạn từ các doanh nghiệp.
4. Tự Động Hóa và Trí Tuệ Nhân Tạo
Một xu hướng khác là việc sử dụng ngày càng tăng của tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI). Sự tiến bộ trong công nghệ đã giúp máy móc có thể đảm nhận các nhiệm vụ mà trước đây do con người thực hiện. Điều này đã dẫn đến lo ngại rằng nhiều công việc sẽ bị mất do tự động hóa, nhưng nó cũng tạo ra những cơ hội mới.
Tự động hóa và AI có thể giúp các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và năng suất hơn. Chúng cũng có thể giúp giảm chi phí, vì máy móc có thể thực hiện các nhiệm vụ nhanh chóng và chính xác hơn con người. Tuy nhiên, chúng không phải là sự thay thế cho người lao động. Mặc dù máy móc có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ, nhưng chúng không thể tái tạo sự sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề và trí tuệ cảm xúc của con người.
Khi tự động hóa và AI tiếp tục tiến bộ, rất có thể chúng sẽ ngày càng được tích hợp vào nơi làm việc. Điều này sẽ tạo ra các cơ hội việc làm mới, đặc biệt là trong các lĩnh vực robot, AI và kỹ thuật phần mềm. Tuy nhiên, nó cũng sẽ yêu cầu người lao động phát triển các kỹ năng mới và thích ứng với các phương pháp làm việc mới. Việt Nam cần chuẩn bị cho sự thay đổi này bằng cách đầu tư vào giáo dục và đào tạo các kỹ năng liên quan đến AI và tự động hóa.
Hai nhà khoa học đang nghiên cứu nguyên mẫu robot trong phòng thí nghiệm, tập trung vào phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
5. Nâng Cao Kỹ Năng và Đào Tạo Lại
Khi tự động hóa và AI trở nên phổ biến hơn, người lao động sẽ cần phát triển các kỹ năng mới để duy trì sự phù hợp trong lực lượng lao động. Các chương trình nâng cao kỹ năng và đào tạo lại sẽ ngày càng trở nên quan trọng, vì người lao động tìm cách phát triển các kỹ năng mới đang có nhu cầu cao.
Ngoài ra, nhiều người lao động có thể cần phải chuyển đổi nghề nghiệp hoàn toàn, vì công việc hiện tại của họ trở nên tự động hóa hoặc dư thừa. Các chương trình đào tạo lại có thể giúp người lao động chuyển sang các lĩnh vực mới và phát triển các kỹ năng họ cần để thành công trong sự nghiệp mới của họ. Chính phủ và các tổ chức giáo dục tại Việt Nam cần có vai trò quan trọng trong việc cung cấp các chương trình đào tạo lại để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.
6. Đa Dạng, Công Bằng và Hòa Nhập
Khi lực lượng lao động ngày càng trở nên đa dạng, các công ty sẽ cần ưu tiên sự đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) để thu hút và giữ chân nhân tài hàng đầu. Người lao động ngày càng tìm kiếm các công ty cam kết tạo ra một nơi làm việc đa dạng và hòa nhập, và các công ty không ưu tiên DEI có thể thấy mình gặp bất lợi.
Ngoài ra, nghiên cứu đã chỉ ra rằng các nhóm đa dạng sáng tạo và năng suất hơn và có thể dẫn đến kết quả kinh doanh tốt hơn. Do đó, các công ty ưu tiên DEI có khả năng có lợi thế cạnh tranh trong tương lai. Các doanh nghiệp tại Việt Nam cần xây dựng văn hóa doanh nghiệp chú trọng đến sự đa dạng và hòa nhập để thu hút nhân tài và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tóm lại, mặc dù thế giới việc làm đang thay đổi, nhưng với những thách thức mới đi kèm với những cơ hội mới. Bằng cách hỗ trợ sinh viên và sinh viên tốt nghiệp phát triển kiến thức và tư duy phù hợp, họ có thể hưởng lợi từ những cơ hội này và tạo ra một tương lai thú vị.
