Bài thơ “Khi con tu hú” của Tố Hữu là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện sâu sắc tâm trạng của người chiến sĩ cách mạng bị giam cầm nhưng luôn hướng về tự do và cuộc sống tươi đẹp bên ngoài. Để truyền tải những cảm xúc và ý tưởng này, tác giả đã sử dụng kết hợp nhiều phương thức biểu đạt khác nhau một cách tài tình.
Phương thức biểu đạt chính của bài thơ “Khi con tu hú” là biểu cảm, thể hiện trực tiếp và mạnh mẽ những cảm xúc, tâm trạng của nhân vật trữ tình. Tiếng chim tu hú gọi hè đã khơi gợi trong lòng người tù những khao khát tự do, niềm tiếc nuối cuộc sống tươi đẹp và cả nỗi uất hận trước cảnh tù đày.
Tuy nhiên, để làm nổi bật và sâu sắc hơn những cảm xúc đó, Tố Hữu còn kết hợp nhuần nhuyễn phương thức miêu tả và tự sự.
Miêu tả được sử dụng để tái hiện bức tranh thiên nhiên tươi đẹp của mùa hè với những hình ảnh quen thuộc, sinh động:
- “Khi con tu hú gọi hè”
- “Lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần”
- “Vườn râm dậy tiếng ve ngân”
- “Bắp rây vàng hạt đầy sân”
Những hình ảnh này không chỉ đơn thuần là miêu tả cảnh vật mà còn gợi lên sự trù phú, no ấm của cuộc sống tự do, càng làm tăng thêm nỗi nhớ nhung, khao khát của người tù.
Tiếng chim tu hú gọi hè rộn rã, khơi gợi ký ức về cuộc sống tự do và tươi đẹp trong bài thơ.
Yếu tố tự sự thể hiện qua dòng hồi tưởng của người tù về những ngày tháng tự do, được hòa mình vào cuộc sống lao động, sản xuất. Chính những hồi ức này đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về con người, về lý tưởng của người chiến sĩ cách mạng, đồng thời làm tăng thêm giá trị biểu cảm của bài thơ.
Chính sự kết hợp hài hòa giữa biểu cảm, miêu tả và tự sự đã tạo nên sức lay động mạnh mẽ cho bài thơ “Khi con tu hú”, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc tâm trạng và khát vọng của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày.
Hình ảnh người chiến sĩ cách mạng khao khát tự do, thể hiện qua tâm trạng và hồi ức trong bài thơ.
Việc phân tích phương thức biểu đạt chính của bài thơ “Khi con tu hú” giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đồng thời cảm nhận sâu sắc hơn tấm lòng yêu nước, khát vọng tự do của thế hệ cha ông.
