Từ xưa đến nay, ông cha ta luôn đề cao tinh thần tự lập trong cuộc sống. Điều này được thể hiện rõ nét qua kho tàng ca dao, tục ngữ phong phú, chứa đựng những bài học sâu sắc về sự tự chủ, ý chí vươn lên và khả năng tự mình đối mặt với khó khăn. Bài viết này sẽ tổng hợp những câu ca dao tiêu biểu nhất, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về giá trị của tự lập và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Tự lập không chỉ là khả năng tự mình giải quyết vấn đề mà còn là thái độ sống chủ động, không ỷ lại, dựa dẫm vào người khác. Đó là nền tảng vững chắc để xây dựng sự nghiệp, đạt được thành công và sống một cuộc đời ý nghĩa. Những câu ca dao về tự lập không chỉ là lời khuyên mà còn là nguồn động lực, giúp mỗi người thêm vững tin trên con đường mình đã chọn.
“Có thân phải tự lập thân” – câu tục ngữ ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Nó nhắc nhở mỗi người phải biết tự lo cho bản thân, không nên ỷ lại vào người khác, đặc biệt là khi đã trưởng thành. Tự lập là bước đệm quan trọng để mỗi cá nhân phát triển và khẳng định giá trị của mình trong xã hội.
-
Có thân phải tự lập thân
Ý nghĩa: Phải biết tự lo lắng, quan tâm tới chính mình, không nên ỷ lại, dựa dẫm vào ai. Với những người trưởng thành phải biết tự lập, không dựa dẫm vào cha mẹ, gia đình. -
Giúp lời, không ai giúp của; giúp đũa, không ai giúp cơm
Ý nghĩa: Chẳng có ai giúp đỡ hoàn toàn cho mình trong việc gì cả, nếu giúp cũng chỉ một phần, phải tự mình giải quyết mọi công việc của bản thân, tự lập trong mọi vấn đề thì mới có thể thành công trong cuộc sống. -
Mệnh do ngã lập, phúc tự kỷ cầu
Ý nghĩa: Quan điểm khẳng định vai trò làm chủ vận mệnh của con người. -
Đời cua cua máy, đời cáy cáy đào / Cua máy cáy đào / Đời cha cha lo, đời con con liệu / Phận cua cua máy, phận cáy cáy đào.
Ý nghĩa: Đời ai lo đời người ấy, không nên quá lo lắng về tương lai số phận của con cháu; Người nào lo phận người ấy, mỗi người có cách thức riêng của mình, tự thân lo liệu, không trông chờ, ỷ lại hoặc bận tâm vào việc của người khác. -
Muốn ăn phải lăn vào bếp
Ý nghĩa: Sự lười biếng xưa nay không tạo ra được bất kỳ một giá trị nào. Ở đời, phải cho đi trước rồi mới nhận lại sau. Muốn tồn tại phải hiểu hoàn cảnh mình đang sống, không chịu hòa nhập thì sẽ sớm bị đào thải thôi. -
Ăn 1 mình đau tức, làm 1 mình cực thân.
Ý nghĩa: Khi tự lập thì chắc chắn sẽ phải trải qua nhiều khổ “cực thân”, nhưng khi tạo ra được thành quả, trải qua nhiều sóng gió trong cuộc sống thì bạn sẽ trưởng thành. -
Hữu thân hữu khổ
Ý nghĩa: Con người cần phải tự độc lập, chịu đựng, vượt qua những thử thách khó khăn để có được những kết quả tốt đẹp. Nếu có được sự tự chủ thì sẽ vượt qua mọi khó khăn thử thách và đạt được những kết quả tốt đẹp về tinh thần cũng như về vật chất. -
Đầu người nào tóc người ấy
Ý nghĩa: Cuộc sống của người nào thì người đó phải tự lo, tự quyết định, đừng trông chờ vào người khác giải quyết giúp mình. -
Có trời cũng phải có ta
Ý nghĩa: Nói về quy luật cuộc sống, chúng ta thành công là do nhiều yếu tố khác nhau. Nhưng ngoài sự tác động của yếu tố bên ngoài thì chúng ta cần phải biết nguyên nhân chủ yếu chính giúp chúng ta thành công là do chính bản thân chúng ta đã không ngừng nỗ lực phấn đấu. -
Có thân phải khổ, có khổ mới nên thân
Ý nghĩa: Trong cuộc sống trải qua nhiều chông gai, vấp ngã trong cuộc sống thì con người chúng ta mới có thể trưởng thành, tự lập được. -
Tự lực tự cường
Ý nghĩa: Nói về tính tự tập là một trong những phẩm chất quan trọng, đáng quý của con người, mỗi chúng ta cần phải cố gắng rèn luyện cho mình những phẩm chất đạo đức, quan trọng và đáng quý.
“Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ” – Câu tục ngữ này khẳng định giá trị của lao động, của sự tự lực cánh sinh. Chỉ khi tự mình làm việc, đổ mồ hôi công sức, con người mới có được cuộc sống ấm no, đầy đủ. Ngược lại, lười biếng, ỷ lại sẽ dẫn đến cuộc sống nghèo khó, thiếu thốn.
-
Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ
Ý nghĩa: Chỉ những người chăm chỉ làm việc, lao động sẽ có cái để ăn, được ấm no, đầy đủ. Nếu không chịu lao động, nếu lười biếng thì không có cái ăn, không có gì để sống, cuộc sống sẽ khổ sở, thiếu thốn. -
Ăn đói qua ngày, ăn vay nên nợ
Ý nghĩa: Thà chịu đói, chịu khổ rồi cố gắng vượt qua còn hơn là trông dựa, nhờ vả người khác để mang công nợ. -
Có thân thì lo
Ý nghĩa: Phải biết tự lo cho bản thân mình, thân là của mình không dựa dẫm vào ai. Đối với người trưởng thành phải biết tự lập, không dựa dẫm vào gia đình… -
Chưa đủ lông đủ cánh
Ý nghĩa: Còn non nớt, chưa đủ khả năng tự lập. -
Nước lã mà vã nên hồ
Ý nghĩa: Tay không mà nên sự nghiệp. -
Giàu người ta chẳng có tham
Khí thì ta liệu ta làm ta ăn.
Ý nghĩa: Câu tục ngữ đưa ra bài học rất quý giá: Người khác giàu có, ta không ghen tức, tham lam mà nhờ vả, dựa dẫm vào họ. Bản thân khó khăn thì nên biết tự lập, tự làm và hưởng thụ những gì mình đã làm. -
Có chí thì nên
Ý nghĩa: Có hoài bão lớn, nhẫn nại, kiên trì thì sẽ thành công. -
Thân tự lập thân
Ý nghĩa: Thể hiện ý chí, bản thân tự quyết định cuộc sống của mình -
Gạo mua không đủ, gạo xin chẳng no
Ý nghĩa: Đề cao tinh thần tự lực: muốn no đủ phải tự mình chăm lo cấy cày, sản xuất. -
Đừng ăn thỏa đói, đừng nói thỏa giận.
Ý nghĩa: Biết kiềm chế cảm xúc của bản thân trong mọi hoàn cảnh, tình tình huống. -
Hòng ăn chực người thì đói, hòng mặc nhờ người thì rách
Ý nghĩa: Đừng có ỷ lại, hãy tự lực mà sống. -
Cây nhà lá vườn
Ý nghĩa: Hoa quả tự trồng, sản phẩm tự làm ra. -
Cú có cú ăn, vọ không ăn vọ chết
Ý nghĩa: Ai có thân người ấy phải tự lo. -
Đủ lông đủ cánh / Đủ cánh đủ lông
Ý nghĩa: Khôn lớn, trưởng thành, đủ sức lực và khả năng tự lo liệu. -
Của biếu là của lo, của cho là của nợ.
Ý nghĩa: Chịu ơn về vật chất, không tự mình làm ra sẽ không được thanh thản (phải lo lắng tìm cách biếu lại hoặc lo cho lại người ta). -
Vận ai nấy tạo
Ý nghĩa: Tự mình lo toan cho mình. -
Bể rộng cá nhảy, trời cao chim bay
Ý nghĩa: Người có chí khí lớn, dám vẫy vùng. -
Tự lực cánh sinh
Ý nghĩa: Tự lực cánh sinh có nghĩa là biết tự chủ lao động bằng trí tuệ và bàn nay để tạo lập đời sống và phát triển. -
Chăm học thì sang, chăm làm thì có / Chăm làm thì giàu, cả chí thì nên
Ý nghĩa: Chăm chỉ học hành sẽ hiểu sâu biết rộng, đỗ đạt cao, có chức vị sang trọng, siêng năng làm lụng tất có nhiều của cải.
Những câu ca dao không chỉ là lời khuyên mà còn là lời động viên, khích lệ tinh thần tự lập. “Bàn tay ta làm nên tất cả, có sức người sỏi đá cũng thành cơm” – câu ca dao này khẳng định sức mạnh của lao động, của sự kiên trì và quyết tâm. Dù hoàn cảnh khó khăn đến đâu, nếu có ý chí và nỗ lực, con người vẫn có thể tạo dựng được cuộc sống tốt đẹp.
Làm người ăn tối lo mai
Việc mình hồ dễ để ai lo lường.
Ý nghĩa: Phải có trách nhiệm với bản thân, gia đình và mọi người xung quanh. Ngoài ra, trong tất cả mọi việc chúng ta phải biết tự làm lấy, không dựa dẫm vào ai cả.
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Ý nghĩa: Người tự lập luôn tự dựa vào sức lao động chân chính của mình để có một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Khi ăn chẳng nhớ đến ai
Đến khi chết bỏng cứ tai mà rờ!
Ý nghĩa: Là câu ca dao về tự lập trong ăn uống. Bạn keo kiệt chỉ nghĩ đến mình chẳng nhớ đến ai, thì khi có việc gì cần sự giúp đỡ thì chẳng ai giúp bạn cả. Cuộc sống là vậy “có qua có lại mới toại lòng nhau”.
Làm trai cố chí lập thân
Rồi ra gặp hội phong vân cũng vừa
Nên ra tay kiếm tay cờ
Chẳng nên thì chớ, chẳng nhờ tay ai.
Làm người ăn tối lo mai
Việc mình hồ dễ để ai lo lường.
Có khó mới có miếng ăn
Không dưng ai dễ đem phần đến cho.
Làm người ăn tối lo mai
Việc mình hồ dễ để ai lo lường.
Đói thì đầu gối phải bò
Cái chân hay chạy cái giò hay đi.
Dù ai nói ngả nói nghiêng
Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.
Có vất vả mới thanh nhàn
Không dưng ai dễ cầm tàn che cho.
Ai ơi giữ chí cho bền
Dù ai đổi hướng xoay chiều mặc ai.
Thà làm chim sẻ trên cành
Còn hơn sống kiếp hoàng anh trong lồng.
Ai ơi đã quyết thì hành
Đã đan thì lận tròn vành mới thôi.
Tóm lại, những câu ca dao, tục ngữ về tự lập là những bài học vô giá mà ông cha ta đã để lại. Chúng nhắc nhở mỗi người về tầm quan trọng của sự tự chủ, ý chí vươn lên và khả năng tự mình đối mặt với khó khăn. Hãy học hỏi và áp dụng những bài học này vào cuộc sống, để trở thành những người tự lập, thành công và có ích cho xã hội.
