Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, năm 1945 chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á. Nhiều quốc gia trong khu vực đã chớp lấy thời cơ để tuyên bố độc lập, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử khu vực. Vậy, trong năm 1945, quốc gia nào ở Đông Nam Á tuyên bố độc lập muộn nhất?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét thời điểm tuyên bố độc lập của các nước trong khu vực:
- Việt Nam: Tháng 8 năm 1945.
- Indonesia: Ngày 17 tháng 8 năm 1945.
Alt text: Tổng thống Sukarno đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 17 tháng 8 năm 1945, sự kiện trọng đại khai sinh nước Cộng hòa Indonesia.
- Lào: Ngày 12 tháng 10 năm 1945.
Như vậy, so sánh thời điểm tuyên bố độc lập của các quốc gia trên, ta thấy Lào là quốc gia tuyên bố độc lập muộn nhất vào ngày 12 tháng 10 năm 1945.
Để hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử dẫn đến sự kiện này, chúng ta cần nhìn lại quá trình đấu tranh giành độc lập của các nước Đông Nam Á trong giai đoạn 1918-1945.
Sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, các nước đế quốc tăng cường khai thác thuộc địa, khiến đời sống nhân dân Đông Nam Á ngày càng khó khăn. Điều này làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa các dân tộc trong khu vực với chính quyền thực dân.
Từ những năm 1920, phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á xuất hiện một xu hướng mới: xu hướng vô sản. Giai cấp vô sản trẻ tuổi bắt đầu bước lên vũ đài chính trị, mở ra triển vọng mới cho phong trào cách mạng: từ giải phóng dân tộc tiến lên giải phóng giai cấp.
Sự ra đời của các Đảng Cộng sản ở nhiều nước Đông Nam Á, như Đảng Cộng sản Indonesia (1920), Đảng Cộng sản Việt Nam (1930),… là minh chứng cho sự phát triển của xu hướng này.
Alt text: Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930, sự kiện lịch sử quan trọng đánh dấu bước ngoặt trong phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân.
Chiến tranh Thế giới thứ hai bùng nổ, phát xít Nhật xâm chiếm Đông Nam Á, biến khu vực này thành nơi đối đầu giữa các lực lượng phát xít và Đồng minh. Nhân dân Đông Nam Á vừa phải chống lại ách áp bức của phát xít Nhật, vừa phải đấu tranh giành độc lập dân tộc.
Sự thất bại của phát xít Nhật năm 1945 đã tạo ra thời cơ “có một không hai” cho các nước Đông Nam Á giành độc lập. Nhiều quốc gia đã chớp lấy thời cơ này để tuyên bố độc lập, trong đó có Việt Nam, Indonesia và Lào.
Tuy nhiên, sau khi tuyên bố độc lập, các nước Đông Nam Á vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là cuộc chiến tranh xâm lược trở lại của các thế lực thực dân.
Alt text: Bản đồ Đông Dương thuộc Pháp năm 1946, thể hiện sự trở lại của thực dân Pháp sau Thế chiến II và sự khởi đầu của cuộc chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất.
Tóm lại, năm 1945 là một năm lịch sử đối với các nước Đông Nam Á. Mặc dù Lào là quốc gia tuyên bố độc lập muộn nhất trong năm này, nhưng sự kiện này vẫn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình đấu tranh giành độc lập của dân tộc Lào nói riêng và của khu vực Đông Nam Á nói chung.
Hiểu rõ bối cảnh lịch sử và thời điểm tuyên bố độc lập của các quốc gia trong khu vực giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về quá trình hình thành và phát triển của Đông Nam Á hiện đại.
