Nguyễn Lộ Trạch, một nhà nho yêu nước, đã hai lần dâng lên vua Tự Đức bản “Thời vụ sách” vào các năm 1877 và 1882. Hai bản điều trần này chứa đựng những đề xuất cải cách sâu sắc, thể hiện tầm nhìn vượt thời đại của ông về vận mệnh đất nước. Vậy, cụ thể, Nguyễn Lộ Trạch đã đề nghị những gì trong hai bản “Thời vụ sách” này?
Trong bối cảnh đất nước đối diện với nguy cơ xâm lược từ thực dân phương Tây, đặc biệt là Pháp, Nguyễn Lộ Trạch nhận thức rõ sự lạc hậu của Việt Nam so với thế giới. Ông cho rằng, để bảo vệ chủ quyền và phát triển đất nước, cần phải tiến hành những cải cách toàn diện và sâu rộng.
Nội dung chính trong các bản “Thời vụ sách” của Nguyễn Lộ Trạch tập trung vào ba vấn đề cốt lõi: chấn hưng dân khí, khai thông dân trí và bảo vệ đất nước.
Chấn hưng dân khí: Nguyễn Lộ Trạch nhận thấy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường của người dân đang suy giảm. Ông đề nghị triều đình có những chính sách khuyến khích, động viên người dân tham gia vào các hoạt động kinh tế, xã hội, khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Điều này sẽ tạo nên sức mạnh nội tại, giúp đất nước vượt qua khó khăn.
Khai thông dân trí: Nguyễn Lộ Trạch đặc biệt nhấn mạnh vai trò của giáo dục trong việc nâng cao dân trí. Ông đề xuất mở rộng hệ thống trường học, cải cách nội dung và phương pháp giáo dục, chú trọng đến việc đào tạo nhân tài có kiến thức về khoa học kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu của thời đại.
Nguyễn Lộ Trạch và tầm nhìn cải cách đất nước cuối thế kỷ 19, hình ảnh minh họa cho chủ trương khai thông dân trí thông qua giáo dục.
Bảo vệ đất nước: Nguyễn Lộ Trạch đề xuất tăng cường quốc phòng, xây dựng quân đội hùng mạnh, trang bị vũ khí hiện đại. Ông cũng chủ trương mở rộng quan hệ ngoại giao với các nước, học hỏi kinh nghiệm của họ để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Tóm lại, vào năm 1877 và 1882, Nguyễn Lộ Trạch dâng vua Tự Đức hai bản “Thời vụ sách”, trong đó đề nghị những cải cách toàn diện về chấn hưng dân khí, khai thông dân trí và bảo vệ đất nước. Tuy nhiên, rất tiếc, những đề xuất đầy tâm huyết này đã không được triều đình nhà Nguyễn chấp nhận và thực hiện, dẫn đến những hệ lụy đau lòng cho dân tộc sau này.
Vua Tự Đức, người nhận được các bản điều trần cải cách của Nguyễn Lộ Trạch. Hình ảnh minh họa cho sự bảo thủ và chậm trễ trong việc tiếp thu các tư tưởng tiến bộ.
