Bài thơ “Mẹ ốm” của Trần Đăng Khoa là một khúc ca cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng, được thể hiện qua lăng kính hồn nhiên của một đứa trẻ. Từng câu chữ giản dị, mộc mạc nhưng lại chứa đựng tình yêu thương sâu sắc dành cho người mẹ đang bệnh.
Bài thơ được viết năm 1966, thấm đẫm cảm xúc chân thật của một đứa con nhỏ dành cho mẹ. Trần Đăng Khoa đã khắc họa rõ nét tình cảm thiêng liêng này bằng ngôn ngữ trong sáng, giàu hình ảnh.
Mở đầu bài thơ là lời kể ngây thơ của em bé:
Mọi hôm mẹ thích vui chơi
Hôm nay mẹ chẳng nói cười được đâu
Sự so sánh hồn nhiên thể hiện cách nhìn thế giới của trẻ thơ, khi bé nghĩ người lớn cũng có những sở thích vui đùa giống mình. Tuy nhiên, ẩn sau đó là sự cảm nhận về nỗi đau mà mẹ đang phải chịu đựng. Hai câu thơ tiếp theo gợi nhớ những ngày mẹ khỏe mạnh, luôn têm trầu và kể chuyện Kiều cho bé nghe:
Lá trầu khô giữa cơi trầu
Truyện Kiều gấp lại trên đầu bấy nay
Trong tiềm thức của em bé, việc mẹ không kể chuyện là một điều khác lạ, báo hiệu sự khác thường. Khổ thơ tiếp theo cho thấy sự thấu hiểu của bé về những vất vả mà mẹ đã trải qua:
Cánh màn khép lỏng cả ngày
Ruộng vườn vắng mẹ cuốc cày sớm trưa
Nắng mưa từ những ngày xưa
Lặn trong đời mẹ đến giờ chưa tan
Cậu bé đã ý thức được sự hy sinh thầm lặng của mẹ, dù nắng hay mưa, mẹ vẫn miệt mài làm việc. Sự thấu hiểu sâu sắc này khiến người đọc không khỏi xúc động.
Khổ thơ tiếp theo miêu tả sự quan tâm của xóm làng khi mẹ ốm:
Khắp người đau buốt, nóng ran
Mẹ ơi! Cô bác xóm làng đến thăm
Người cho trứng, người cho cam
Và anh bác sĩ đã mang thuốc vào
Điều này cho thấy mẹ sống chan hòa với mọi người, nên khi mẹ ốm, xóm làng đã đến thăm hỏi, động viên. Em bé còn thấu hiểu được sự vất vả của mẹ:
Cả đời đi gió đi sương
Bây giờ mẹ lại lần giường tập đi
Hai câu thơ là hình ảnh ẩn dụ, gợi lên sự gian nan, vất vả mà mẹ đã trải qua để lo cho con cái. Dù mưa nắng, mẹ vẫn phải làm việc không ngừng nghỉ. Qua đó, ta thấy được tình yêu thương bao la mà tác giả dành cho mẹ. Em muốn làm tất cả những gì có thể để động viên mẹ mau khỏi bệnh:
Mẹ vui, con có quản gì
Ngâm thơ, kể chuyện rồi thì múa ca
Rồi con diễn kịch giữa nhà
Một mình con sắm cả ba vai chèo
Ở những câu thơ tiếp theo, em bé tự trách bản thân vì đã khiến mẹ khổ:
Vì con mẹ khổ đủ điều
Quanh đôi mắt mẹ đã nhiều nếp nhăn
Con mong mẹ khoẻ dần dần
Ngày ăn ngon miệng, đêm nằm ngủ say
Đây là những lời nói chân thành, xúc động của người con dành cho mẹ, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc.
Câu kết của bài thơ so sánh mẹ với đất nước:
Rồi ra đọc sách, cấy cày
Mẹ là đất nước, tháng ngày của con…
Bài thơ đã khái quát một cách cụ thể và chân thành tình yêu thương dành cho mẹ, cũng như những vất vả mà mẹ phải gánh chịu. Không chỉ vậy, bài thơ còn thể hiện tình yêu quê hương, đất nước thông qua hình ảnh người mẹ. Bài thơ ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, cao đẹp, đồng thời thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của con cái đối với những hy sinh thầm lặng của mẹ. Tình cảm “Mẹ Vui Con Có Quản Gì” được thể hiện một cách chân thực, cảm động, làm lay động trái tim người đọc.
