Phong trào Cần Vương, một trong những trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam, là minh chứng cho tinh thần yêu nước và ý chí quật cường chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp. Dưới sự lãnh đạo của các bậc hiền tài, phong trào đã thổi bùng ngọn lửa đấu tranh trên khắp cả nước.
Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, từng bước đặt ách thống trị lên đất nước. Triều đình nhà Nguyễn dần suy yếu, nhượng bộ và trở thành công cụ của thực dân. Trước tình hình đó, làn sóng yêu nước trỗi dậy mạnh mẽ, mà tiêu biểu là phong trào Cần Vương.
Phong trào Cần Vương, với mục tiêu “cần vương” (giúp vua), đã tập hợp đông đảo sĩ phu, văn thân và nông dân tham gia. Tuy nhiên, do hạn chế về hệ tư tưởng phong kiến và sự chênh lệch về lực lượng, phong trào cuối cùng thất bại.
Sự thất bại của Cần Vương cho thấy sự bế tắc của con đường cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến. Tuy vậy, tinh thần yêu nước và khí phách của các lãnh đạo phong trào đã truyền cảm hứng cho các thế hệ sau.
Thay thế cho Cần Vương là các phong trào yêu nước theo hệ tư tưởng tư sản, tiêu biểu như phong trào Đông Du của Phan Bội Châu và Duy Tân của Phan Châu Trinh. Dù vậy, các phong trào này cũng không kéo dài.
Các cuộc đấu tranh yêu nước cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX thất bại, đẩy đất nước vào “đêm tối không có đường ra”. Mâu thuẫn giữa tinh thần đấu tranh của dân tộc và sự khủng hoảng về đường lối cứu nước ngày càng sâu sắc.
Trước khi ra đi tìm đường cứu nước, Nguyễn Tất Thành đã nghiên cứu kỹ lưỡng các phong trào yêu nước trước đó, bao gồm cả Cần Vương và các phong trào theo hệ tư tưởng tư sản. Người tiếp thu tinh thần yêu nước của các bậc tiền bối, nhưng không đi theo con đường của họ.
Nguyễn Tất Thành nhận thấy những hạn chế của các phong trào trước đó. Người không tán thành việc “xin giặc rủ lòng thương” như Phan Châu Trinh, hay “đưa hổ cửa trước rước beo cửa sau” như Phan Bội Châu.
Ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành rời Tổ quốc, mang theo hoài bão cứu nước, cứu dân. Người quyết tâm tìm ra con đường giải phóng dân tộc khỏi ách đô hộ.
Cuộc hành trình của Nguyễn Tất Thành qua nhiều nước đã giúp Người nhận ra bản chất của chủ nghĩa đế quốc và sự cần thiết phải đoàn kết các dân tộc bị áp bức.
Trên con đường bôn ba, Nguyễn Tất Thành không ngừng học hỏi, nghiên cứu các học thuyết cách mạng. Người đến với chủ nghĩa Mác – Lênin và trở thành nhà hoạt động quốc tế Nguyễn Ái Quốc.
Năm 1919, Nguyễn Ái Quốc gửi bản Yêu sách của nhân dân An Nam tới Hội nghị Vécxây, đòi quyền tự do, dân chủ cho Việt Nam. Tuy nhiên, yêu sách này không được chấp nhận.
Từ đó, Nguyễn Ái Quốc rút ra bài học: muốn được giải phóng, các dân tộc chỉ có thể trông cậy vào bản thân mình. Người quyết định đứng về phía Quốc tế Cộng sản và tin theo Lênin.
Luận cương của Lênin đã giúp Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam, mở ra một bước ngoặt trong lịch sử dân tộc. Người trở thành người cộng sản.
Sau 30 năm bôn ba, ngày 28/1/1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, giành lại chính quyền về tay nhân dân.
Ngày nay, chúng ta càng thấy rõ tầm vóc lớn lao và ý nghĩa lịch sử vĩ đại của sự kiện Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước. Người đã trở thành người dẫn đường cho cả dân tộc, tấm gương sáng ngời tinh thần yêu nước.
