Hiện tượng di truyền khi lai các giống bí ngô khác nhau luôn là một chủ đề thú vị, đặc biệt khi kết quả không tuân theo các quy luật Mendel đơn giản. Bài viết này sẽ đi sâu vào trường hợp Khi Lai 2 Giống Bí Ngô Thuần Chủng Quả Dẹt Và Quả Dài Với Nhau được F1 đều Có Quả Dẹt, phân tích cơ sở di truyền và mở rộng ra các phép lai khác liên quan đến hình dạng quả bí ngô.
Xét phép lai giữa hai giống bí ngô thuần chủng: quả dẹt và quả dài. Kết quả F1 đồng loạt có quả dẹt. Điều này cho thấy tính trạng quả dẹt là trội hoàn toàn so với tính trạng quả dài.
Phép lai này minh họa tính trạng trội lặn, trong đó alen quy định hình dạng quả dẹt (A) là trội hoàn toàn so với alen quy định hình dạng quả dài (a).
Tiếp tục cho F1 (quả dẹt) lai với bí quả tròn, đời F2 thu được tỉ lệ: 152 bí quả tròn : 114 bí quả dẹt : 38 bí quả dài. Tỉ lệ này gợi ý về một tương tác gen phức tạp, cụ thể là tương tác bổ sung.
Để giải thích kết quả này, ta có thể giả thuyết rằng hình dạng quả bí ngô được quy định bởi hai cặp gen không alen (A, a và B, b) tương tác với nhau.
- A-B-: Quy định quả dẹt.
- A-bb/aaB-: Quy định quả tròn.
- aabb: Quy định quả dài.
Với giả thuyết này, ta có thể xác định kiểu gen của các cây bố mẹ và F1 như sau:
- Bí ngô quả dẹt thuần chủng: AABB
- Bí ngô quả dài thuần chủng: aabb
- F1 (quả dẹt): AaBb
Phép lai F1 (AaBb) với bí quả tròn (Aabb hoặc aaBb) sẽ tạo ra đời F2 với tỉ lệ kiểu hình 4 tròn : 3 dẹt : 1 dài, tương ứng với tỉ lệ 152:114:38 đã cho.
Trong số các cây bí quả tròn ở F2, cần xác định tỉ lệ cây dị hợp. Nếu F1 lai với Aabb, kiểu gen bí tròn F2 sẽ là AAbb và Aabb. Nếu F1 lai với aaBb, kiểu gen bí tròn F2 sẽ là aaBB và aaBb. Trong cả hai trường hợp, tỉ lệ bí tròn dị hợp là 2/4, tức 1/2. Tuy nhiên, theo lời giải gốc tỉ lệ này là 3/4. Điều này có thể xuất phát từ việc giải thích tỉ lệ kiểu hình và kiểu gen ở F2 chưa chính xác hoàn toàn. Việc xác định chính xác tỉ lệ bí tròn dị hợp phụ thuộc vào việc xác định kiểu gen chính xác của cây bí tròn đem lai với F1.
Như vậy, khi lai 2 giống bí ngô thuần chủng quả dẹt và quả dài với nhau được F1 đều có quả dẹt là một ví dụ điển hình về hiện tượng di truyền trội hoàn toàn. Phép lai tiếp theo với bí quả tròn và sự phân li kiểu hình ở F2 lại cho thấy sự tác động của tương tác gen, làm phong phú thêm các quy luật di truyền. Việc hiểu rõ cơ chế di truyền này có ý nghĩa quan trọng trong chọn giống và tạo ra các giống bí ngô mới với các đặc tính mong muốn.
