Vương quốc Chăm Pa, một nền văn minh rực rỡ với lịch sử lâu đời, từng trải dài trên một khu vực rộng lớn của Việt Nam ngày nay. Để xác định địa bàn cư trú chủ yếu của cư dân Chăm Pa, cần xem xét các dấu mốc lịch sử và bằng chứng khảo cổ học.
Trong suốt thời kỳ tồn tại, Chăm Pa đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và thay đổi về lãnh thổ. Tuy nhiên, khu vực Nam Trung Bộ Việt Nam luôn là trung tâm và là vùng đất cốt lõi của vương quốc này.
Cụ thể, địa bàn cư trú chủ yếu của cư dân Chăm Pa bao gồm các tỉnh ven biển từ Quảng Bình đến Bình Thuận, trong đó tập trung nhiều nhất ở các tỉnh Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa. Đây là nơi tọa lạc của các kinh đô, thành quách và đền tháp Chăm Pa nổi tiếng, minh chứng cho sự phát triển và ảnh hưởng của nền văn minh này.
.jpg)
Khu vực Quảng Nam, đặc biệt là vùng đất xung quanh thành phố Hội An và huyện Duy Xuyên, có vai trò quan trọng trong lịch sử Chăm Pa. Thánh địa Mỹ Sơn, một di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận, là minh chứng hùng hồn cho sự phát triển rực rỡ của kiến trúc và tôn giáo Chăm Pa.
Các di tích Chăm Pa khác như tháp Bằng An (Điện Bàn), kinh đô Trà Kiệu (Duy Xuyên) cũng cho thấy sự tập trung dân cư và hoạt động văn hóa Chăm Pa tại khu vực này. Sự hiện diện của các di tích này không chỉ là bằng chứng về quá khứ mà còn là lời nhắc nhở về sự giao thoa văn hóa giữa Chăm Pa và các nền văn minh khác trong lịch sử.
Ngoài Quảng Nam, các tỉnh Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa cũng là những địa bàn cư trú quan trọng của cư dân Chăm Pa. Tại Bình Định, các tháp Chăm như tháp Đôi, tháp Bánh Ít là những công trình kiến trúc độc đáo, thể hiện sự sáng tạo và kỹ thuật xây dựng của người Chăm. Phú Yên và Khánh Hòa cũng có nhiều di tích Chăm Pa, cho thấy sự phân bố dân cư và ảnh hưởng văn hóa của Chăm Pa trên vùng đất này.
Sự phân bố địa bàn cư trú của cư dân Chăm Pa không chỉ phản ánh điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển nông nghiệp và thương mại, mà còn cho thấy sự thích nghi và sáng tạo của người Chăm trong việc xây dựng và bảo vệ vương quốc của mình. Ngày nay, những di tích Chăm Pa vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với du khách và các nhà nghiên cứu, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của Việt Nam.
