Bài thơ “Nói với con” của Y Phương là một khúc ca ngọt ngào về tình phụ tử, đồng thời là lời nhắn nhủ sâu sắc về ý chí vươn lên, gìn giữ bản sắc văn hóa của người đồng mình. Đặc biệt, đoạn thơ “Dẫu Làm Sao Thì Cha Vẫn Muốn / Còn quê hương thì làm phong tục” đã chạm đến trái tim của biết bao người đọc bởi sự giản dị, chân thành và ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Y Phương, một nhà thơ dân tộc Tày, đã thành công trong việc truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống và tình yêu quê hương đất nước qua những vần thơ mộc mạc. Đoạn thơ trên là một minh chứng rõ ràng cho điều đó.
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn”
“Người đồng mình thương lắm con ơi” – câu thơ mở đầu đã gợi lên tình cảm yêu thương, trân trọng của người cha dành cho những người cùng quê hương, dân tộc. “Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn” là một cách diễn đạt độc đáo, thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc của người cha về những khó khăn, vất vả mà người đồng mình phải trải qua. Tuy cuộc sống còn nhiều nỗi buồn và gian nan, nhưng họ vẫn luôn nuôi dưỡng những ước mơ, hoài bão lớn lao.
“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc”
“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn” – đây là câu thơ thể hiện rõ nhất chủ đề của đoạn thơ và cũng là thông điệp mà người cha muốn gửi gắm đến con mình. Dù cuộc sống có khó khăn, gian khổ đến đâu, người cha vẫn mong muốn con mình luôn giữ vững tinh thần lạc quan, yêu đời, không chê bai hoàn cảnh và sống một cuộc đời ý nghĩa. Hình ảnh “sống trên đá không chê đá gập ghềnh, sống trong thung không chê thung nghèo đói” là một lời khuyên chân thành, giản dị, khuyến khích con biết chấp nhận và vượt qua những thử thách của cuộc sống. So sánh “sống như sông như suối, lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc” là một hình ảnh ẩn dụ đầy sức gợi, thể hiện sự kiên cường, bền bỉ và không ngại khó khăn của người đồng mình.
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”
“Người đồng mình thô sơ da thịt” – câu thơ này miêu tả vẻ đẹp giản dị, mộc mạc của người đồng mình. Tuy vẻ ngoài có vẻ thô sơ, nhưng bên trong họ lại là những con người có ý chí mạnh mẽ và tấm lòng cao đẹp. “Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con” – câu thơ khẳng định phẩm chất cao quý và sức mạnh tinh thần to lớn của người đồng mình. “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” – hình ảnh này thể hiện sự cần cù, sáng tạo và tinh thần đoàn kết của người đồng mình trong công cuộc xây dựng quê hương. “Còn quê hương thì làm phong tục” – câu thơ cuối cùng khẳng định vai trò quan trọng của quê hương trong việc hình thành và nuôi dưỡng những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Quê hương không chỉ là nơi sinh ra và lớn lên, mà còn là cội nguồn của những phong tục tập quán tốt đẹp, là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa tinh thần quý báu.
Đoạn thơ “Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn / Còn quê hương thì làm phong tục” là một lời nhắn nhủ sâu sắc về ý chí vươn lên, lòng tự hào dân tộc và tình yêu quê hương đất nước. Qua những vần thơ giản dị, chân thành, Y Phương đã khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn của người đồng mình, những con người kiên cường, bền bỉ và luôn hướng về cội nguồn. Lời thơ của ông đã chạm đến trái tim của biết bao người đọc, khơi gợi trong họ niềm tự hào về những giá trị văn hóa truyền thống và khát vọng xây dựng một quê hương giàu đẹp.
