“Cái Chết Của Con Mực” không chỉ là câu chuyện về một con vật bị giết thịt, mà còn là lời cảnh tỉnh về sự tha hóa đạo đức, sự vô cảm trong xã hội và bi kịch của những con người bị giằng xé giữa lý trí và tình cảm. Nam Cao đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc tấn bi kịch này, để lại trong lòng độc giả những suy ngẫm day dứt về giá trị của sự sống và tình người.
Trong truyện, con Mực, một con chó có nhiều tật xấu, đã trở thành vật tế thần cho sự trở về của Du, người con trai xa nhà. Quyết định giết Mực không xuất phát từ nhu cầu thiết yếu mà mang nặng tính hình thức, một cách để chứng tỏ sự sung túc và đoàn tụ gia đình.
Hành động này thể hiện sự vô cảm của những người xung quanh, họ xem mạng sống của một con vật như một thứ có thể dễ dàng tước đoạt để phục vụ cho mục đích của mình.
Nhân vật Du là trung tâm của bi kịch này. Ban đầu, Du cũng đồng tình với việc giết Mực, có lẽ vì muốn hòa nhập vào cộng đồng, muốn chứng tỏ bản lĩnh của mình.
Nhưng khi đối diện trực tiếp với con Mực, chứng kiến sự sợ hãi, đau đớn của nó, Du lại cảm thấy day dứt, hối hận. Sự giằng xé giữa lý trí và tình cảm đã đẩy Du vào một trạng thái đau khổ, dằn vặt. Anh ta muốn giết Mực để chứng tỏ sự mạnh mẽ, nhưng lòng trắc ẩn lại không cho phép anh ta làm điều đó.
Cái chết của con Mực được miêu tả một cách chi tiết và ám ảnh.
Những dòng văn tả cảnh con vật giãy giụa trong tuyệt vọng, ánh mắt trợn trừng trước khi tắt thở đã gây xúc động mạnh cho người đọc. Cái chết của con Mực không chỉ là sự kết thúc của một sinh mạng mà còn là biểu tượng cho sự suy đồi đạo đức, sự mất mát tình người trong xã hội.
Thông qua “cái chết của con mực”, Nam Cao đã đặt ra những câu hỏi lớn về giá trị của sự sống, về mối quan hệ giữa con người và động vật, về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với xã hội. Ông muốn thức tỉnh lương tâm của con người, kêu gọi mọi người sống có trách nhiệm, yêu thương và trân trọng mọi sinh linh. “Cái chết của con mực” là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn, có sức lay động mạnh mẽ và vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại.
