Bà cụ Tứ, một nhân vật điển hình trong tác phẩm “Vợ Nhặt” của Kim Lân, hiện lên như một biểu tượng của người mẹ Việt Nam giàu đức hy sinh và lòng nhân ái. Đoạn trích khắc họa sâu sắc diễn biến tâm lý phức tạp của bà khi chứng kiến con trai mình “nhặt” được vợ giữa nạn đói kinh hoàng năm 1945. Hình ảnh “Bà Lão Cúi đầu Nín Lặng” chứa đựng bao nỗi niềm, vừa xót xa, vừa lo lắng, nhưng trên hết là tình thương con vô bờ bến.
Phản ứng đầu tiên của bà cụ Tứ khi nghe con trai giới thiệu vợ là sự ngỡ ngàng, đến mức không thốt nên lời.
Cái “cúi đầu nín lặng” ấy không chỉ là sự chấp nhận một sự thật khó tin, mà còn là sự thấu hiểu “biết bao nhiêu cơ sự” của cuộc đời. Bà hiểu rằng, trong hoàn cảnh đói kém này, việc con trai có vợ là một điều may mắn, nhưng cũng là một gánh nặng lớn lao. Nỗi lo lắng về tương lai mờ mịt, về cái đói có thể ập đến bất cứ lúc nào khiến bà nghẹn ngào.
Bà cụ Tứ thương con, thương cả người đàn bà xa lạ chấp nhận về làm dâu trong cảnh nghèo khó.
“Trong kẽ mắt kèm nhèm của bà rỉ xuống hai dòng nước mắt…”. Giọt nước mắt ấy không chỉ là nỗi đau khổ, mà còn là sự cảm thông sâu sắc với số phận của những người nghèo khổ. Bà tự trách mình không thể lo cho con một đám cưới tử tế, không thể cho con một cuộc sống đầy đủ.
Sau những phút giây chìm đắm trong cảm xúc, bà cụ Tứ ngẩng lên nhìn người con dâu mới. Bà nhận thấy sự thiếu tự tin, sự lo lắng ẩn hiện trên khuôn mặt của thị. Cái “tà áo đã rách bợt” càng làm bà thêm xót xa.
Bà hiểu rằng, thị đến với con trai bà không phải vì vật chất, mà vì sự đồng cảm, vì khát khao một mái ấm gia đình. Từ đó, bà nhìn nhận cuộc hôn nhân này với một thái độ tích cực hơn. Bà coi thị như một ân nhân, một người sẽ cùng con trai bà vượt qua khó khăn.
Cuối cùng, bà cụ Tứ cất tiếng nói, “Ừ, thôi thì các con đã phải duyên phải kiếp với nhau, u cũng mừng lòng…”. Lời nói giản dị nhưng chứa đựng tấm lòng bao dung, nhân hậu của người mẹ. Bà chấp nhận người con dâu mới, trao cho họ niềm tin và hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn.
Những lời dặn dò ân cần của bà cụ Tứ về việc “vợ chồng chúng mày liệu mà bảo nhau làm ăn” là nguồn động viên lớn lao cho đôi vợ chồng trẻ. Bà tin rằng, dù nghèo khó đến đâu, nếu có sự đồng lòng, sự cố gắng, họ sẽ vượt qua được mọi khó khăn.
Bà cụ Tứ không chỉ là một nhân vật trong tác phẩm, mà còn là biểu tượng của người mẹ Việt Nam giàu đức hy sinh, lòng nhân ái và niềm tin vào cuộc sống. Hình ảnh “bà lão cúi đầu nín lặng” mãi khắc sâu trong lòng người đọc, nhắc nhở về những giá trị nhân văn cao đẹp trong hoàn cảnh khốn cùng nhất.
