Ngày 31 tháng 5 năm 2019, cuộc đời tôi rẽ sang một hướng khác, rơi xuống vực sâu và tan nát.
Sáng thứ Sáu ấy, Matthew, người em trai 21 tuổi, người bạn thân nhất và là người tôi tin tưởng nhất, đã qua đời. Cuộc sống của em bị cướp đi bởi ngộ độc fentanyl trong một vụ sốc thuốc vô tình.
Tối hôm trước, chúng tôi đã gọi video cho nhau. Em khoe với tôi và gia đình những bản nhạc do em sáng tác. Những giai điệu tuyệt vời dường như vang vọng khắp căn phòng; chúng tôi đã thực sự nhảy múa và reo hò phấn khích.
“Em phải làm gì đó với nó đi!”, tôi nhớ mình đã nói như vậy, thầm nghĩ: wow, em ấy có một tương lai trong lĩnh vực này. Bố tôi cũng nói điều đó ra thành lời. Matt, vốn nhút nhát và khiêm tốn, chỉ mỉm cười. Chúng tôi nói chuyện thêm một lúc, chúc nhau “ngủ ngon” và “yêu em”. Và em đi ngủ.
Vài giờ sau, sáng hôm sau, tôi nhận được cuộc gọi từ bố.
Những phút tiếp theo đó – không có từ ngữ nào diễn tả chính xác. Tiếng còi cảnh sát rú lên inh ỏi khi họ đến gần nhà. Máy khử rung tim. Và sau đó, sự im lặng kinh hoàng, kinh hoàng. Nó ám ảnh tôi mỗi đêm. Đôi khi tôi thức giấc, thở hổn hển.
Ngồi trong im lặng lúc này, tôi nghĩ về những gì tôi muốn nói với bất kỳ người chị, người anh, người mẹ, người cha hoặc người bạn đời nào muốn bảo vệ người thân yêu khỏi nghiện ngập. Bất kỳ ai có thể đang tự hỏi: người thân của mình có vấn đề gì không? Tôi có thể làm gì?
Tôi có thể nghĩ ra sáu điều mà mọi người cần biết. Chúng không đơn giản hay dễ thực hiện. Và đáng buồn thay, chúng không đảm bảo bất cứ điều gì, bởi vì cuối cùng, nghiện ngập là một căn bệnh phức tạp đáng sợ và ít được nghiên cứu.
Trước khi đưa ra những lời khuyên của mình, có một vài sự thật bạn cần biết:
Nghiện ngập có thể xảy đến với bất kỳ ai.
Trong tình hình hiện tại của việc lạm dụng thuốc kê đơn và cáo buộc lừa dối từ các công ty dược phẩm để kiếm lợi nhuận, ma túy bất hợp pháp, thiếu kinh phí cho cảnh sát và thiếu nghiên cứu, không gia đình nào là an toàn.
Nghiện ngập không quan tâm bạn là ai hoặc người thân của bạn là ai. Nó không quan tâm rằng bạn có một gia đình yêu thương. Nó không quan tâm nếu bạn có tài năng âm nhạc phi thường, trí thông minh, khả năng làm bừng sáng một căn phòng bằng những câu chuyện cười hóm hỉnh, hoặc lòng tốt và lòng trắc ẩn sâu sắc và chân thành.
Nó không quan tâm bạn đến từ đâu, nguồn tài chính bạn có hoặc tâm hồn bạn đẹp đến mức nào. Nếu bạn nghĩ rằng gia đình bạn không thể bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng opioid và fentanyl, xin hãy biết rằng bạn đã sai. Đặc biệt là vì ma túy có ở khắp mọi nơi ở Hoa Kỳ. Theo đúng nghĩa đen, ở khắp mọi nơi.
Lần đầu tiên trong lịch sử đất nước, người ta có nhiều khả năng chết vì sốc thuốc opioid vô tình hơn là tai nạn xe hơi, theo phân tích của Hội đồng An toàn Quốc gia về dữ liệu của CDC. Chỉ riêng trong năm 2017, số người Mỹ chết vì sốc thuốc nhiều hơn số người thiệt mạng trong toàn bộ Chiến tranh Việt Nam.
Ngoài ra, ngộ độc fentanyl đang gia tăng. Fentanyl là một opioid tổng hợp tương tự như morphine, nhưng mạnh hơn từ 50 đến 100 lần. Ngày càng có nhiều loại ma túy (heroin, cocaine và thậm chí cả thuốc kê đơn giả) đang bị trộn lẫn với nó, thường là người dùng không biết, như tôi tin là trường hợp của em trai tôi.
Không có gì phải xấu hổ về căn bệnh nghiện ngập.
Chống lại nghiện ngập không chỉ đơn thuần là vấn đề ý chí hoặc tình yêu.
Nếu vậy, em trai tôi vẫn còn sống. Em đã tham gia một chương trình phục hồi chức năng ngoại trú. Cố vấn lạm dụng chất kích thích của em nói rằng em đã truyền cảm hứng cho những người trẻ tuổi khác trong nhóm để tiếp tục chiến đấu. Em đã đến các cuộc họp của Hội những người nghiện rượu vô danh. Em đã đi nhà thờ. Em đã có một nhà trị liệu.
Trên thực tế, vài ngày trước, tôi đã mở máy tính xách tay của em và thấy rằng em đã tìm kiếm các cuộc họp nhóm hỗ trợ lạm dụng chất kích thích chỉ vài giờ trước khi em qua đời, ngay sau khi chúc tôi ngủ ngon.
(Ngay cả khi em không làm những điều đó, em vẫn đang chiến đấu. Sức hút về thể chất và tinh thần mà những loại thuốc này gây ra cho cơ thể khiến mỗi ngày là một cuộc chiến để tỉnh táo.)
Nếu ý chí cá nhân là không đủ, thì chúng ta có thể làm gì?
Các bước để bảo vệ người thân yêu của bạn:
Có rất nhiều việc cần phải làm ở cấp độ dược phẩm và ở cấp độ địa phương, tiểu bang và liên bang. Các công ty dược phẩm cần phải chịu trách nhiệm về việc đẩy mạnh việc bán thuốc bằng cái giá là mạng sống con người. Cần có thêm quy định để hạn chế việc nhập khẩu thuốc từ nước ngoài và trực tuyến. Cần có thêm sự hỗ trợ cho lực lượng thực thi pháp luật và nhiều kinh phí hơn cho nghiên cứu y học. Đây là một dịch bệnh. Và nó đang cướp đi những đứa con của chúng ta.
Trong khi chờ đợi, đây là những bước bạn có thể thực hiện:
1. Không đối xử với opioid như những loại thuốc khác.
Em trai tôi bắt đầu nghiện ngập khi em nhổ răng khôn ở trường trung học. Em được kê một lọ thuốc opioid. Uống chúng trong vài ngày đã thay đổi cơ bản bộ não của em; điều này không phải là hiếm gặp. Nghiện có thể dễ dàng bắt đầu trong vòng chưa đầy một tuần; đó là một hiện tượng y học được ghi nhận.
Chắc chắn, không phải ai cũng nghiện những loại thuốc này, và chúng hữu ích cho nhiều người sống chung với cơn đau mãn tính. Tuy nhiên, chúng là những chất mạnh, có hiệu lực cao:
- hydrocodone (Vicodin) hoặc oxycodone (OxyContin, Percocet)
- oxymorphone (Opana)
- codeine (Acetaminophen-Codeine, Tylenol-Codeine)
- morphine (Kadian, Avinza)
Nếu bất kỳ ai trong gia đình bạn đang nhổ răng khôn hoặc thực hiện một thủ thuật khác mà opioid thường được kê đơn, hãy cân nhắc yêu cầu một giải pháp thay thế không gây nghiện như Advil hoặc Tylenol (không có codeine). Hoặc yêu cầu bác sĩ của bạn chỉ kê một hoặc hai viên thuốc.
Không để opioid bên giường ngủ của con bạn hoặc trong phòng tắm gia đình. Và luôn biết số lượng viên thuốc trong lọ. Vứt chúng đi sau khi người thân của bạn hồi phục, tốt nhất là tại một địa điểm xử lý địa phương.
2. Biết những điều cần chú ý.
Nếu bạn nghi ngờ có điều gì đó đang xảy ra với thành viên gia đình bạn, hãy tin vào trực giác của bạn. Và biết các dấu hiệu hành vi. Anh ấy hoặc cô ấy có bỏ lớp không? Ngủ suốt ngày? Rút lui khỏi bạn bè? Hành động hung hăng hơn? Mặc dù những hành vi này có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn – ví dụ như trầm cảm hoặc lo lắng – và không nhất thiết là dấu hiệu của nghiện ngập, nhưng việc giúp họ vẫn tốt cho họ, dù bằng cách nào.
Nhận biết những vật dụng thông thường được sử dụng để sử dụng ma túy hoặc che giấu việc sử dụng ma túy.
Nghiện có thể dễ dàng bắt đầu trong vòng chưa đầy một tuần.
Nói chuyện với người thân của bạn, cho họ thấy bạn quan tâm. Nói với họ rằng bạn yêu họ và đó là lý do tại sao bạn lo lắng. Hỏi họ chuyện gì đang xảy ra.
Matt biết rằng chị em và bố mẹ yêu em rất nhiều, và vì điều đó tôi mãi mãi biết ơn.
3. Viết ra những dấu hiệu cảnh báo.
Một điều tôi ước mình đã làm là giữ một danh sách bằng văn bản về tất cả những dấu hiệu cảnh báo nhỏ. Có lẽ tôi đã có thể có một bức tranh rõ ràng hơn về những gì đang xảy ra sớm hơn.
Ghi nhớ trong đầu là một chuyện; có một danh sách cụ thể mà bạn có thể chia sẻ với một nhà trị liệu chuyên nghiệp, bác sĩ hoặc chuyên gia về lạm dụng chất kích thích là một chuyện khác.
Liệt kê ngày tháng và ghi lại những quan sát của bạn trong nhật ký hoặc trên điện thoại của bạn. Bạn có nhận thấy tình trạng buồn ngủ gia tăng không? Mất thuốc ho hoặc thuốc nhỏ mắt? Bạn có tìm thấy một túi hoặc thìa nhỏ không?
Mang chúng đến sự chú ý của một chuyên gia.
4. Yêu cầu giúp đỡ. Sau đó hỏi lại.
Biết rằng bạn sẽ bị giằng xé giữa những cảm xúc: muốn yêu họ và muốn tức giận với họ. Muốn tin tưởng họ, muốn kiểm soát. Muốn tin họ và muốn những gì tốt nhất cho họ. Thật mệt mỏi. Nhận trợ giúp chuyên nghiệp.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn, tìm một nhà trị liệu, tìm một chuyên gia về nghiện ngập tại địa phương. Nhận ý kiến thứ hai hoặc thứ ba về các bước tiếp theo cần thực hiện. (Ví dụ: khi quyết định có nên phục hồi chức năng nội trú hay ngoại trú.)
5. Nhận Naloxone (Narcan) càng sớm càng tốt.
Naloxone (Narcan) ngăn chặn hoặc đảo ngược tác dụng của sốc thuốc opioid — và nó miễn phí hoặc có sẵn với chi phí thấp.
Nó là thuốc xịt mũi không gây nghiện (hoặc tiêm) và hầu như không có rủi ro nào được biết đến, ngay cả khi một người được cho nó khi họ không sử dụng bất kỳ opioid nào. Nếu được sử dụng trong vòng vài phút sau khi dùng quá liều, nó có thể cứu sống người thân yêu của bạn.
Cách tốt nhất để tìm loại thuốc cứu sống này miễn phí (hoặc rẻ) là tìm kiếm trên Google “đào tạo Narcan” hoặc “Naloxone miễn phí” với tên tiểu bang của bạn.
Hầu hết các tiểu bang đều có các buổi học miễn phí dạy bạn cách dùng thuốc.
Gia đình tôi có Narcan trong nhà. Và chúng tôi đã sử dụng nó. Tôi đau lòng khi phải nói rằng, ngay cả với loại thuốc này, không gia đình nào là an toàn. Tuy nhiên, nó loại bỏ một trong nhiều điều “nếu như” mà tôi phải vật lộn.
6. Mua que thử fentanyl.
Có những que thử fentanyl rẻ tiền, dễ sử dụng có thể phát hiện xem một loại thuốc hoặc thuốc kê đơn giả có bị trộn lẫn với chất chết người hay không. Tôi ước mình đã biết những thứ này tồn tại sớm hơn.
Một nghiên cứu gần đây của Đại học John Hopkins/Đại học Brown cho thấy rằng các que thử có thể phát hiện sự hiện diện của fentanyl gần như 100% thời gian. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng phần lớn người dùng phát hiện ra rằng thuốc của họ bị trộn lẫn với fentanyl đã không sử dụng nó.
Nếu bạn nghi ngờ người thân yêu của bạn đang sử dụng ma túy, hãy đưa cho họ que thử fentanyl. Tất nhiên, đó là điều mà không ai muốn làm, nhưng nó có thể cứu sống anh ấy hoặc cô ấy. Bạn có thể nói điều gì đó như, “Đây là một số que thử fentanyl. Tôi hy vọng bạn không bao giờ phải sử dụng chúng, nhưng chúng ở đây.”
Theo các nhà nghiên cứu của Johns Hopkins, “các que thử có độ chính xác cao có tiềm năng cho một cách tiếp cận sức khỏe cộng đồng đối với cuộc khủng hoảng dùng quá liều.”
Chắc chắn, thử nghiệm opioid hoặc các loại thuốc khác để tìm fentanyl không ngăn chặn được việc dùng quá liều. Bản thân opioid, bản thân rượu, có thể gây tử vong. Nhưng thử nghiệm một loại thuốc để tìm fentanyl có thể loại bỏ một yếu tố rủi ro khác cho người dùng.
Nghiện ngập là một căn bệnh. Opioid và fentanyl là một dịch bệnh. Chúng ta cần hợp tác để đảo ngược một xu hướng đang phá hủy các gia đình và phủ một đám mây đen lên đất nước này.
