“Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ không chỉ là một câu chuyện cảm động về số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc nhờ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố hiện thực và kì ảo. Vậy ý Nghĩa Của Chi Tiết Kì ảo trong tác phẩm này là gì?
Yếu tố kì ảo trong “Chuyện người con gái Nam Xương” không xuất hiện xuyên suốt mà tập trung ở phần kết, do Nguyễn Dữ sáng tạo thêm so với truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”. Ba chi tiết kì ảo nổi bật là: Phan Lang nằm mộng thấy người xin tha rùa xanh (hóa thân của Linh Phi), Vũ Nương và Phan Lang được Linh Phi cứu và sống dưới thủy cung, và cuối cùng, linh hồn Vũ Nương hiện về trên bến Hoàng Giang để giải oan.
Những chi tiết này không chỉ làm tăng thêm sự li kì, hấp dẫn cho câu chuyện mà còn có vai trò quan trọng trong việc phát triển cốt truyện và thể hiện chủ đề của tác phẩm. Tuyến truyện về Phan Lang với các chi tiết về Linh Phi, thủy cung, cuộc gặp gỡ với Vũ Nương và hình ảnh nàng trở về trên bến Hoàng Giang là những sáng tạo độc đáo của Nguyễn Dữ.
Ý nghĩa của chi tiết kì ảo thể hiện ở chỗ nó phủ lên câu chuyện một lớp sương mờ hư ảo, đậm chất dân gian, tạo sự tò mò và lôi cuốn cho người đọc. Cách kết cấu này phức tạp hơn so với truyện cổ tích, thúc đẩy sự phát triển của truyện, giúp nhà văn triển khai câu chuyện và đạt được mục đích nghệ thuật. Nhờ phép màu của Linh Phi, Vũ Nương và Phan Lang được cứu sống để thực hiện các nhiệm vụ của số phận. Phan Lang có thể trở về báo tin cho Trương Sinh, và Vũ Nương có thể trở về giải oan trên bến sông.
Các chi tiết kì ảo góp phần hoàn thiện tính cách và nhân phẩm của nhân vật. Vũ Nương trở về để nói lời từ biệt cuối cùng, thể hiện sự lưu luyến với trần gian nhưng cũng cho thấy nàng không thể trở về vì thế gian không còn chỗ cho người hiền lành, thủy chung. Trương Sinh cũng tỏ ra hối lỗi, khát khao hạnh phúc muộn màng. Nguyễn Dữ đã khéo léo kết hợp hài hòa giữa yếu tố kì ảo và hiện thực. Các yếu tố kì ảo được lồng ghép với những chi tiết thực về địa danh, thời điểm lịch sử, nhân vật, sự kiện lịch sử, trang phục, tình cảnh gia đình Vũ Nương sau khi nàng mất. Điều này làm cho thế giới kì ảo trở nên gần gũi với đời thực, tăng độ tin cậy và khiến người đọc không cảm thấy xa lạ.
Ý nghĩa của chi tiết kì ảo còn thể hiện ở việc làm tăng thêm giá trị hiện thực và nhân đạo cho tác phẩm. Nó là tiếng nói bênh vực con người, là minh chứng cho đạo lý “ở hiền gặp lành” của nhân gian. Thủy cung nguy nga tráng lệ tượng trưng cho một thế giới tốt đẹp mà người phụ nữ nết na, giàu phẩm hạnh xứng đáng được sống. Chi tiết này thể hiện ước mơ thầm kín của Nguyễn Dữ về việc “tích thiện phùng thiện”: Vũ Nương ở hiền, chịu đau khổ nhưng cuối cùng sẽ được đền đáp xứng đáng. Nó cũng giúp hoàn thiện tính cách của Vũ Nương, làm nổi bật thêm những phẩm chất tốt đẹp của nàng: nặng tình, nặng nghĩa, quan tâm đến chồng con, trân trọng danh dự.
Cách kết thúc truyện – Vũ Nương hiện về đẹp lộng lẫy rồi biến mất – thể hiện ước mơ về công bằng cho người phụ nữ và cũng là của chính tác giả. Vũ Nương được giải oan, sống trong nhung lụa và được bất tử nơi thủy cung.
Tuy nhiên, chi tiết kì ảo cuối truyện cũng ẩn chứa bi kịch. Vũ Nương trở về mà vẫn xa cách giữa dòng sông, nàng và chồng con vẫn âm dương cách biệt, hạnh phúc vĩnh viễn mất đi. Hạnh phúc gia đình và thiên chức làm mẹ của nàng đã mãi mãi bị tước đoạt. Tác giả đưa người đọc vào giấc mơ rồi kéo chúng ta trở về thực tại, rằng Vũ Nương không thể trở về hưởng hạnh phúc nơi dương gian được nữa. Sự ân hận muộn màng của Trương Sinh hay đàn tràng giải oan đều không thể cứu vãn được hạnh phúc cho người phụ nữ. Đây là lời cảnh tỉnh của tác giả về việc giữ gìn hạnh phúc gia đình.
Nguyễn Dữ đã sáng tạo các yếu tố kì ảo để giải oan cho Vũ Nương, thể hiện ước mơ công bằng cho người bất hạnh và làm hoàn thiện thêm vẻ đẹp trong nhân cách của nàng. Các chi tiết kì ảo cũng làm tăng thêm tính bi thương cho câu chuyện: Vũ Nương chỉ có thể được giải oan chứ không thể trở về sống hạnh phúc với chồng con. Nàng chỉ có thể tìm thấy hạnh phúc ở thế giới bên kia chứ không phải ở đời thực. Cách kết thúc truyện đã phơi bày hiện thực và thể hiện nỗi xót xa của Nguyễn Dữ khi hiểu được bi kịch của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Chế độ nam quyền, sự hồ đồ của người chồng và chiến tranh phi nghĩa đã gây ra bi kịch cho người phụ nữ.
Tóm lại, ý nghĩa của chi tiết kì ảo trong “Chuyện người con gái Nam Xương” không chỉ nằm ở việc tạo nên một kết thúc có hậu mang màu sắc dân gian, mà còn ở việc thể hiện sâu sắc giá trị nhân đạo và hiện thực của tác phẩm, đồng thời làm nổi bật vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương và bi kịch của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.