“Yêu” của Xuân Diệu không chỉ là một từ, mà là một trạng thái, một trải nghiệm đầy mâu thuẫn, đan xen giữa hy vọng và thất vọng. Bài thơ “Yêu” thể hiện rõ điều này, khắc họa tình yêu như một sự “chết” dần trong tâm hồn.
Yêu là chết ở trong lòng một ít,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu.
Cho rất nhiều song nhận chẳng bao nhiêu;
Người ta phụ, hoặc thờ ơ, chẳng biết…
Xuân Diệu, nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, đã không ngần ngại phơi bày những góc khuất, những nỗi đau mà tình yêu có thể mang lại. Ông không tô hồng, không lãng mạn hóa, mà nhìn thẳng vào thực tế phũ phàng: “Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu?”. Câu hỏi này vang vọng trong suốt bài thơ, ám ảnh người đọc về sự mong manh, bấp bênh của tình yêu.
Phút gần gũi cũng như giờ chia biệt.
Tưởng trăng tàn, hoa tạ với hồn tiêu,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu!
– Yêu, là chết ở trong lòng một ít.
Ở đây, Xuân Diệu đã thể hiện sự giằng xé trong tâm trạng của người đang yêu. Dù ở trong khoảnh khắc hạnh phúc nhất, họ vẫn không thể thoát khỏi nỗi lo sợ, ám ảnh về sự chia ly, về khả năng bị từ chối. Hình ảnh “trăng tàn, hoa tạ, hồn tiêu” gợi lên sự tàn phai, mất mát, nhấn mạnh thêm sự bi quan trong cái nhìn của Xuân Diệu về tình yêu.
Họ lạc lối giữa u sầu mù mịt,
Những người ai theo dõi dấu chân yêu;
Và cảnh đời là sa mạc cô liêu.
Và tình ái là sợi dây vấn vít.
Xuân Diệu đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm về những người đang yêu. Họ như lạc vào một “sa mạc cô liêu”, nơi mà tình yêu không mang lại hạnh phúc, mà chỉ là “sợi dây vấn vít”, trói buộc và gây đau khổ. “U sầu mù mịt” bao trùm lên tất cả, nhấn mạnh sự bế tắc, tuyệt vọng trong tình yêu.
Yêu, là chết ở trong lòng một ít.
Câu thơ này được lặp lại như một điệp khúc, khắc sâu vào tâm trí người đọc về bản chất đau khổ của tình yêu. Xuân Diệu không phủ nhận tình yêu, nhưng ông cảnh báo về những nguy cơ, những nỗi đau mà nó có thể mang lại. Ông cho rằng, yêu là chấp nhận sự “chết” dần trong tâm hồn, là chấp nhận sự mong manh, bấp bênh của hạnh phúc. “Xuân Diệu Yêu” không phải là một tình yêu màu hồng, mà là một tình yêu đầy trăn trở, day dứt, nhưng cũng vô cùng chân thật và sâu sắc.
