“Xử Kiện” là một trích đoạn nổi tiếng trong vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến,” mang đến những tiếng cười sảng khoái nhưng cũng không kém phần chua xót về xã hội xưa. Việc tìm hiểu và phân tích “xử kiện” không chỉ giúp ta hiểu rõ hơn về giá trị nghệ thuật của tuồng mà còn giúp ta suy ngẫm về những vấn đề nhức nhối trong xã hội.
Câu 1: Sự việc trong đoạn trích diễn ra ở đâu?
Đáp án chính xác là A. Chốn huyện nha. Đây là nơi quan Huyện Trìa thực hiện việc xét xử vụ kiện, một không gian quen thuộc trong các tích tuồng trào phúng, nơi bộc lộ rõ nhất sự lộng quyền và bất công.
Câu 2: Thành ngữ cú nói có, vọ nói không trong lời của Huyện Trìa có nghĩa là gì?
Đáp án đúng là C. Lời khai của Trùm Sò và Thị Hến mâu thuẫn, không biết đúng sai, phân định thế nào cho thoả đáng. Thành ngữ này thể hiện sự khó xử của Huyện Trìa khi nghe hai bên trình bày, nhưng thực chất là sự lúng túng che đậy sự thiếu công minh và ý định thiên vị của ông ta.
Câu 3: Phương án nào phát biểu đúng về nhân vật Thị Hến trong văn bản?
Đáp án chính xác là D. Lợi dụng thói háo sắc của quan lại để tìm cách thoát tội. Thị Hến không phải là người phụ nữ yếu đuối, cam chịu mà rất thông minh, sắc sảo, biết cách dùng lợi thế của mình để xoay chuyển tình thế.
Câu 4: Dòng nào thể hiện nhận xét đúng về việc xử kiện của Huyện Trìa và Đề Hầu trong văn bản?
Đáp án đúng là A. Đổi trắng thay đen. Câu này phản ánh chính xác bản chất của việc xử kiện trong đoạn trích: lẽ phải bị đảo lộn, công lý bị chà đạp bởi quyền lực và sự háo sắc của quan lại.
Câu 5: Văn bản xử kiện có gì giống với các văn bản khác trong Bài 3?
Đáp án đúng là A. Đều là kịch bản sân khấu dân gian. “Xử kiện” mang đầy đủ đặc trưng của tuồng, một loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của Việt Nam với những quy tắc và ước lệ riêng.
Câu 6: Tình huống tạo ra tiếng cười trong đoạn trích trên là gì?
Tình huống gây cười chính là việc Huyện Trìa phân xử vụ kiện dựa trên vẻ đẹp và sự khéo léo của Thị Hến, bỏ qua những chứng cứ xác thực. Tiếng cười này vừa mang tính giải trí, vừa đả kích thói hám gái, sự lộng quyền và bất công của quan lại trong xã hội phong kiến.
Câu 7: Phân tích ý nghĩa của tiếng cười trong đoạn trích xử kiện.
Tiếng cười trong “Xử kiện” là tiếng cười châm biếm, đả kích sâu sắc. Nó tố cáo sự thối nát của bộ máy quan lại, nơi công lý bị mua chuộc, lẽ phải bị đảo lộn. Đồng thời, nó cũng thể hiện sự thông minh, lanh lợi của người dân khi đối diện với cường quyền. Tiếng cười này không chỉ mang tính giải trí mà còn có giá trị tố cáo và phê phán mạnh mẽ.
Hình ảnh một diễn viên hóa trang thành quan huyện, thể hiện sự lạm quyền và hám lợi, một đặc điểm thường thấy trong các vở tuồng châm biếm.
Câu 8: Đặc điểm của kịch bản tuồng được thể hiện như thế nào ở văn bản Xử kiện?
“Xử kiện” thể hiện rõ đặc điểm của tuồng qua các yếu tố:
- Tính ước lệ: Hành động, lời thoại của nhân vật mang tính ước lệ cao, tuân theo những quy tắc của sân khấu tuồng.
- Tính tượng trưng: Nhân vật, sự kiện mang tính tượng trưng cho những vấn đề xã hội.
- Sử dụng các thủ pháp gây cười: Tạo tình huống trớ trêu, sử dụng ngôn ngữ hài hước, châm biếm để tạo tiếng cười cho khán giả.
- Kết cấu chặt chẽ: Vở tuồng có kết cấu rõ ràng, mạch lạc, dẫn dắt người xem đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
Câu 9: (Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng) bày tỏ suy nghĩ của em về bản án mà Huyện Trìa đưa ra.)
Bản án mà Huyện Trìa đưa ra trong “Xử kiện” là một bản án bất công, thể hiện rõ sự lạm quyền và thói háo sắc của quan lại thời xưa. Thay vì dựa trên chứng cứ và lẽ phải, Huyện Trìa lại bị vẻ đẹp và sự khéo léo của Thị Hến làm cho mờ mắt, dẫn đến một phán quyết vô lý, trắng trợn. Bản án này không chỉ gây bức xúc cho người xem mà còn là lời tố cáo mạnh mẽ đối với sự thối nát của bộ máy quan lại phong kiến, nơi công lý bị chà đạp và quyền lực bị lạm dụng. Nó cho thấy rằng, trong xã hội ấy, đồng tiền và nhan sắc có thể chi phối tất cả, kể cả pháp luật và công lý.
Hình ảnh tượng trưng cho một phiên tòa công bằng, nơi lẽ phải và công lý được đặt lên hàng đầu, đối lập với cách xử kiện thiên vị trong vở tuồng.
Tóm lại, “Xử kiện” là một trích đoạn tuồng đặc sắc, không chỉ mang đến những tiếng cười giải trí mà còn chứa đựng những giá trị phê phán sâu sắc về xã hội. Việc phân tích và suy ngẫm về “Xử kiện” giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nghệ thuật tuồng truyền thống và những vấn đề xã hội vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay.