“Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ là một tác phẩm tiêu biểu, khắc họa sâu sắc số phận bi thảm của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến, đặc biệt qua nhân vật Vũ Nương.
Vẻ đẹp của Vũ Nương không chỉ nằm ở “tư dung tốt đẹp” mà còn ở phẩm chất cao quý: hiền thục, đảm đang, hiếu thảo, thủy chung. Nàng là người vợ khéo léo, biết “giữ gìn khuôn phép” để gia đình hòa thuận, một người con dâu hết lòng chăm sóc mẹ chồng, một người mẹ yêu thương con hết mực.
Lời dặn dò ân cần của Vũ Nương khi tiễn chồng đi lính, thể hiện sự quan tâm sâu sắc và mong ước bình an.
Khi Trương Sinh đi lính, Vũ Nương một mình gánh vác gia đình, chăm sóc mẹ chồng, nuôi dạy con thơ. Nàng thương con thiếu vắng tình cha nên đã chỉ bóng mình trên tường, bảo đó là cha Đản.
Vũ Nương tảo tần chăm sóc con thơ khi chồng đi vắng, thể hiện đức hy sinh và tình mẫu tử thiêng liêng.
Tuy nhiên, số phận Vũ Nương lại đầy bất hạnh. Trở về sau chiến tranh, Trương Sinh nghe lời con trẻ, nghi ngờ vợ thất tiết. Dù Vũ Nương hết lời thanh minh, Trương Sinh vẫn không tin, thậm chí còn đánh đuổi nàng.
Vũ Nương đau khổ trước sự nghi ngờ và ruồng rẫy của chồng, minh chứng cho nỗi oan nghiệt và sự bất lực của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Không thể minh oan, Vũ Nương gieo mình xuống sông tự vẫn để chứng minh sự trong sạch. Cái chết của nàng là lời tố cáo xã hội phong kiến bất công, nam quyền độc đoán, đẩy người phụ nữ vào đường cùng.
Hành động gieo mình xuống sông Hoàng Giang của Vũ Nương, thể hiện sự tuyệt vọng và quyết tâm bảo vệ danh dự, phẩm giá người phụ nữ.
Sau khi chết, Vũ Nương được Linh Phi cứu và sống ở thủy cung. Dù vậy, nàng vẫn luôn nhớ thương chồng con, quê hương. Chi tiết Vũ Nương hiện về trên sông Hoàng Giang, nói lời vĩnh biệt, thể hiện sự sáng tạo của Nguyễn Dữ, vừa khẳng định sự trong sạch của nàng, vừa thể hiện ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người phụ nữ.
Vũ Nương hiện về trên sông Hoàng Giang trong giây phút chia ly cuối cùng, thể hiện sự trong sạch và nỗi nhớ thương da diết dành cho gia đình.
Vũ Nương là hình ảnh tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam: xinh đẹp, đức hạnh, nhưng lại chịu số phận bi thảm. Qua nhân vật này, Nguyễn Dữ đã thể hiện niềm cảm thương sâu sắc đối với người phụ nữ, đồng thời lên án xã hội phong kiến bất công, nam quyền độc đoán.
