“Vội Vàng” của Xuân Diệu là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của phong trào Thơ Mới, thể hiện rõ nét phong cách thơ độc đáo và quan niệm sống mới mẻ của ông. Bài thơ là lời giục giã sống hết mình, trân trọng từng khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc đời. Đặc biệt, 13 câu thơ đầu tiên đã vẽ nên một bức tranh xuân diễm lệ, đồng thời hé lộ những trăn trở sâu sắc về thời gian và tuổi trẻ.
Mở đầu bài thơ là một ước muốn táo bạo, đầy tính cá nhân:
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.
Ảnh minh họa cho ước muốn mãnh liệt của Xuân Diệu, khao khát níu giữ vẻ đẹp của cuộc sống, thể hiện sự trân trọng những khoảnh khắc tươi đẹp.
Khổ thơ ngũ ngôn với điệp ngữ “Tôi muốn” thể hiện ước muốn mãnh liệt, táo bạo của cái “tôi” Xuân Diệu. Ông muốn “tắt nắng”, “buộc gió” – những hành động đi ngược lại quy luật tự nhiên, thể hiện khát vọng muốn chi phối cả tạo hóa. Ước muốn này xuất phát từ tình yêu cuộc sống nồng nàn, tha thiết, muốn giữ lại những khoảnh khắc tươi đẹp nhất của mùa xuân, của tuổi trẻ. “Nắng” và “gió” tượng trưng cho thời gian, cho sự trôi chảy, Xuân Diệu muốn níu giữ thời gian để “màu đừng nhạt mất”, “hương đừng bay đi”. Đây là một ước mơ lãng mạn, nhưng cũng thể hiện nỗi sợ hãi trước sự tàn phai của thời gian và vẻ đẹp.
Tiếp theo, nhà thơ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống:
Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân với ong bướm, hoa lá, ánh sáng, âm thanh, thể hiện sự sống động và quyến rũ của cuộc đời.
Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ “Này đây” lặp lại 5 lần, kết hợp với biện pháp liệt kê, tạo nên một bức tranh mùa xuân đầy màu sắc, âm thanh và hương vị. “Tuần tháng mật” của ong bướm, “hoa của đồng nội xanh rì”, “lá của cành tơ phơ phất”, “khúc tình si” của yến anh… tất cả hòa quyện vào nhau, tạo nên một không gian tràn ngập tình yêu và sức sống. Xuân Diệu đã nhân hóa thiên nhiên, biến nó thành một người tình, để ông có thể cảm nhận và tận hưởng một cách trọn vẹn.
Hình ảnh “ánh sáng chớp hàng mi” là một sáng tạo độc đáo của Xuân Diệu. Thay vì lấy thiên nhiên làm chuẩn mực cho cái đẹp, ông lại lấy vẻ đẹp của con người để miêu tả thiên nhiên. Ánh sáng mặt trời được ví như đôi mắt của một thiếu nữ, vừa e ấp, vừa quyến rũ. Câu thơ “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” là một sự so sánh táo bạo, thể hiện sự cảm nhận tinh tế của Xuân Diệu về vẻ đẹp của mùa xuân. “Tháng giêng” – thời gian tươi đẹp nhất của năm – được ví như “cặp môi gần” – biểu tượng của tình yêu và sự quyến rũ. Từ “ngon” thể hiện sự khao khát, ham muốn được tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc đời.
Trong khi đang say sưa tận hưởng vẻ đẹp của mùa xuân, Xuân Diệu chợt bừng tỉnh trước sự hữu hạn của đời người:
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.
Hình ảnh thể hiện sự giằng xé trong tâm trạng Xuân Diệu, giữa niềm vui trước vẻ đẹp cuộc sống và nỗi lo về sự trôi qua của thời gian.
Câu thơ bị ngắt làm hai, thể hiện sự giằng xé trong tâm trạng của nhà thơ. Ông “sung sướng” trước vẻ đẹp của cuộc sống, nhưng đồng thời cũng “vội vàng” vì nhận ra thời gian trôi qua quá nhanh. Xuân Diệu không muốn chờ đến khi “nắng hạ” đến mới “hoài xuân”, ông muốn sống hết mình, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc tươi đẹp của tuổi trẻ.
13 câu thơ đầu bài “Vội Vàng” là một bức tranh xuân diễm lệ, đồng thời là lời giục giã sống hết mình, trân trọng từng khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc đời. Xuân Diệu đã thể hiện một quan niệm sống mới mẻ, táo bạo, đó là sống vội vàng, sống hết mình để tận hưởng những gì mà cuộc đời ban tặng. Bài thơ vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, bởi nó nhắc nhở chúng ta về sự quý giá của thời gian và tuổi trẻ.
