Chí Phèo của Nam Cao không chỉ là một truyện ngắn hiện thực phê phán xuất sắc mà còn là một tác phẩm đậm tính nhân văn, khắc họa sâu sắc số phận bi thảm của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Để hiểu rõ hơn giá trị của tác phẩm, chúng ta hãy cùng nhau nghị luận về những khía cạnh nổi bật nhất.
Một trong những yếu tố làm nên thành công của “Chí Phèo” là nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình. Chí Phèo không chỉ là một cá nhân đơn lẻ mà còn là hiện thân cho số phận của biết bao người nông dân bị xã hội đẩy vào con đường tha hóa, lưu manh. Bên cạnh Chí Phèo, hình tượng Bá Kiến cũng được xây dựng hết sức thành công, trở thành biểu tượng cho sự tàn ác, xảo quyệt của giai cấp thống trị ở nông thôn.
Alt: Hình ảnh Chí Phèo với đầu trọc, mặt sẹo, thể hiện sự tha hóa về nhân hình, diễn tả chân thực nỗi thống khổ của người nông dân bị đẩy vào bước đường cùng trong xã hội phong kiến.
Sự tha hóa của Chí Phèo là một quá trình đầy đau đớn. Từ một thanh niên hiền lành, chất phác, Chí Phèo bị đẩy vào tù, bị tước đoạt nhân phẩm và dần trở thành một kẻ lưu manh, côn đồ. Quá trình này cho thấy sự tàn bạo của xã hội thực dân phong kiến, nơi mà những người nông dân nghèo khổ không có cơ hội để sống một cuộc đời lương thiện.
Không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực, “Chí Phèo” còn chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc. Nam Cao đã thể hiện sự cảm thông, xót thương đối với những số phận bị vùi dập, đồng thời khẳng định niềm tin vào bản chất lương thiện của con người. Ngay cả khi đã trở thành một kẻ lưu manh, Chí Phèo vẫn khao khát được sống một cuộc đời bình thường, được yêu thương và được hòa nhập vào xã hội.
Alt: Chí Phèo và Thị Nở, hai con người cùng khổ nương tựa vào nhau, bát cháo hành tượng trưng cho tình người ấm áp, mang đến tia hy vọng về sự hồi sinh nhân tính trong Chí Phèo.
Cuộc gặp gỡ với Thị Nở là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời Chí Phèo. Tình yêu thương, sự chăm sóc của Thị Nở đã đánh thức phần người trong Chí, giúp anh nhận ra giá trị của cuộc sống và khao khát được trở lại làm người lương thiện. Tuy nhiên, bi kịch thay, xã hội vẫn không chấp nhận Chí Phèo, đẩy anh vào con đường cùng và dẫn đến cái chết đầy đau đớn.
Cái chết của Chí Phèo là một lời tố cáo mạnh mẽ đối với xã hội bất công, tàn bạo. Câu hỏi “Ai cho tao lương thiện?” mà Chí Phèo thốt lên trước khi chết vẫn còn vang vọng đến ngày nay, nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm đối với những người yếu thế trong xã hội.
Alt: Hình ảnh Chí Phèo chết trong đau đớn, thể hiện sự bế tắc của số phận, là lời tố cáo xã hội bất công đã cướp đi quyền sống của con người.
Tóm lại, “Chí Phèo” là một tác phẩm văn học có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống khổ cực của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám mà còn thể hiện niềm tin vào bản chất lương thiện của con người và khát vọng về một xã hội công bằng, tốt đẹp hơn. Qua nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã đặt ra những câu hỏi lớn về số phận con người, về trách nhiệm của xã hội và về ý nghĩa của cuộc sống.
