Để viết một bài văn phân tích một tác phẩm văn học, đặc biệt là thơ trào phúng ngắn gọn, học sinh cần nắm vững các yếu tố sau: hiểu rõ về thể loại trào phúng, nội dung tác phẩm, các biện pháp nghệ thuật được sử dụng, và ý nghĩa mà tác phẩm muốn truyền tải. Dưới đây là một số ví dụ phân tích thơ trào phúng ngắn gọn, giúp các em có thêm tư liệu tham khảo.
Phân Tích Bài Thơ “Tiến Sĩ Giấy” của Nguyễn Khuyến
“Tiến sĩ giấy” là một trong những bài thơ trào phúng tiêu biểu của Nguyễn Khuyến. Bài thơ không chỉ phê phán những kẻ hữu danh vô thực, mua danh bán tước, mà còn thể hiện sự tự trào của tác giả trước hiện thực xã hội đương thời.
Bài thơ sử dụng hình ảnh “tiến sĩ giấy” để ám chỉ những người có học vị cao nhưng thực chất lại rỗng tuếch về kiến thức và đạo đức. Điệp từ “cũng” được lặp lại ở đầu các câu thơ nhấn mạnh vẻ ngoài hào nhoáng, đầy đủ của “ông tiến sĩ”, nhưng lại tương phản với sự thiếu hụt về chất lượng bên trong. Câu thơ cuối “Nghĩ rằng đồ thật, hóa đồ chơi!” thể hiện sự thất vọng, mỉa mai của tác giả đối với những kẻ chỉ có vẻ bề ngoài mà không có thực chất.
Phân Tích Bài Thơ “Lai Tân” của Hồ Chí Minh
Bài thơ “Lai Tân” trích từ tập “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh là một ví dụ điển hình cho thơ trào phúng hiện đại. Bài thơ phản ánh chân thực bộ mặt thối nát của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ, thông qua việc khắc họa cuộc sống của các quan lại địa phương.
Việc lặp lại từ “trưởng” trong ba câu đầu nhấn mạnh địa vị của các nhân vật được nhắc đến. Tuy nhiên, những hành động của họ – ban trưởng đánh bạc, cảnh trưởng tham ô, huyện trưởng đốt đèn làm việc – lại hoàn toàn trái ngược với chức trách mà họ đảm nhận. Câu thơ cuối “Lai Tân y cựu thái bình thiên” là một lời mỉa mai sâu sắc, cho thấy sự trì trệ, thối nát đã ăn sâu vào xã hội, khiến cho ngay cả những hành vi sai trái cũng trở nên bình thường.
Phân Tích Bài Thơ “Tự Trào” của Nguyễn Khuyến
Bài thơ “Tự trào” thể hiện một khía cạnh khác của thơ trào phúng, đó là sự tự giễu cợt bản thân. Nguyễn Khuyến tự trào mình là người bất tài, vô dụng, không thể giúp ích gì cho đất nước trong thời buổi loạn lạc.
Điệp từ “chẳng” được sử dụng liên tiếp trong bốn câu đầu, nhấn mạnh sự tầm thường, không có gì nổi bật của tác giả. Việc tự nhận mình là kẻ “chạy làng” thể hiện sự tự ti, mặc cảm về trách nhiệm chưa tròn của một người trí thức. Câu thơ “Nghĩ mình lại gớm cho mình nhỉ” cho thấy sự day dứt, hối hận của Nguyễn Khuyến khi không thể cống hiến cho đất nước.
Kết Luận
Phân tích thơ trào phúng ngắn gọn đòi hỏi sự nhạy bén trong việc nắm bắt ý nghĩa sâu xa của tác phẩm, cũng như khả năng phân tích các biện pháp nghệ thuật được sử dụng. Hy vọng rằng, với những ví dụ trên, các em sẽ có thêm kinh nghiệm và tự tin hơn khi viết bài văn phân tích thể loại thơ này.