Đề bài: Viết Bài Văn Nghị Luận Phân Tích, đánh giá một tác phẩm văn học (chủ đề và nhân vật trong tác phẩm truyện).
Phân tích, đánh giá tác phẩm “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân, một “nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp”, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam. Trước Cách mạng, ông tìm về “Vang bóng một thời”, và “Chữ người tử tù” là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện niềm trân trọng thú chơi chữ tao nhã truyền thống.
“Chữ người tử tù” (1940) tôn vinh cái đẹp, cái tài sáng tạo. “Chữ” là hiện thân của cái đẹp, “người tử tù” đại diện cho cái xấu. Nhan đề tác phẩm gợi ra mâu thuẫn, tình huống éo le, làm nổi bật chủ đề: tôn vinh cái đẹp, cái tài và khẳng định sự bất tử của cái đẹp.
Tình huống truyện độc đáo diễn ra trong nhà tù, những ngày cuối đời của Huấn Cao, một người tài nhưng không gặp thời. Huấn Cao đối lập với quản ngục về vị thế xã hội, nhưng ở bình diện nghệ thuật, họ lại gắn bó với nhau. Tình huống này giúp câu chuyện phát triển logic, bộc lộ tính cách nhân vật và làm nổi bật chủ đề về sự bất tử của cái đẹp.
Alt text: Cảnh cho chữ trong ngục tù: Huấn Cao thể hiện khí phách và tài năng thư pháp.
Huấn Cao nổi bật với tài viết chữ đẹp, nổi tiếng khắp nơi. Cái tài của ông gắn liền với khát khao và sự nể trọng của người đời. Có được chữ của Huấn Cao là niềm mong mỏi của bất cứ ai. Cái tài của Huấn Cao đạt đến độ phi thường, siêu phàm.
Huấn Cao còn là người có “thiên lương” trong sáng: “Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ”. “Khoảnh” thể hiện sự kiêu ngạo về tài năng. Ông không vì uy quyền mà trao chữ cho ai. Tấm lòng thiên lương ấy thể hiện trong việc ông đồng ý cho chữ viên quản ngục.
Alt text: Quản ngục khúm núm kính trọng Huấn Cao, biểu tượng của sự trân quý cái đẹp.
Ở Huấn Cao còn có vẻ đẹp của con người có nghĩa khí, khí phách. Ông dám cầm đầu cuộc đại phản, đối đầu với triều đình. Khi bị bắt, ông vẫn giữ tư thế hiên ngang. Khi viên quản ngục hỏi han ân cần, Huấn Cao tỏ ra khinh bạc. Vào thời điểm nhận tin dữ, Huấn Cao bình tĩnh, mỉm cười.
Đẹp đẽ nhất là cảnh cho chữ, cả ba vẻ đẹp của ông được hội tụ và tỏa sáng. Trên tấm vải trắng, chữ Huấn Cao “vuông tươi tắn” nói lên hoài bão, khí phách. Ông tập trung vào việc tạo ra những nét chữ tuyệt tác. Trong những giây phút cuối đời, ông viết chữ tặng viên quản ngục, dành tặng cho tấm lòng “biệt nhỡn liên tài”.
Viên quản ngục có số phận bi kịch. Ông biết trọng người ngay thẳng, nhưng phải sống trong tù – môi trường tàn nhẫn. Nhân cách của ông đối lập với hoàn cảnh sống tù đầy. Ông tự nhận thức về bi kịch của mình. Dù vậy, ông vẫn giữ được tâm hồn cao đẹp, tâm hồn nghệ sĩ. Ông khao khát có được chữ của Huấn Cao.
Trong những ngày cuối cùng của Huấn Cao, quản ngục có hành động “biệt nhỡn” với người tử tù. Cũng như Huấn Cao, vẻ đẹp tâm hồn của quản ngục được thể hiện rõ nhất ở đoạn cho chữ. Ông trân trọng, ngưỡng mộ nên đã bất chấp tất cả để tổ chức một đêm xin chữ chưa từng có.
Alt text: Cảnh cho chữ: Biểu tượng chiến thắng của cái đẹp và lòng nhân ái trong ngục tù.
Ba con người, ba nhân cách cao đẹp chụm lại chứng kiến những nét chữ hiện ra. Viên quản ngục khúm lúm cất từng đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ, với thái độ sùng kính. Trước những lời giảng giải của Huấn Cao, viên quản ngục chắp tay vái người tù một vái.
Tác phẩm có tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc, mỗi nhân vật mang một vẻ đẹp riêng, vẻ đẹp thiên lương, khí phách và trọng đãi người tài. Nguyễn Tuân đã gợi lên không khí cổ xưa. Nhịp điệu câu văn chậm, bút pháp đối lập tương phản vận dụng thành thục.
Qua “Chữ người tử tù”, Nguyễn Tuân thể hiện niềm tin vào sự chiến thắng của cái đẹp, cái thiên lương với cái xấu xa, tàn nhẫn. Ông cũng thể hiện tấm lòng trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống và kín đáo bộc lộ lòng yêu nước.
