Sau khi chiếm đóng một số tỉnh ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ, thực dân Pháp ráo riết tìm cách mở rộng sự chiếm đóng ra miền Bắc Việt Nam. Tuy nhiên, tham vọng này của Pháp vấp phải một trở ngại lớn: sự hiện diện của 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc (THDQ) cùng với lực lượng cách mạng của ta. Bối cảnh lúc bấy giờ, Pháp đang lún sâu vào cuộc chiến tranh ở miền Nam và nội bộ nước Pháp cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn, dẫn đến sự chia rẽ giữa phái chủ chiến và phái chủ hòa. Phái chủ hòa chủ trương giải quyết vấn đề bằng biện pháp chính trị, thông qua đàm phán với Tưởng Giới Thạch để Pháp có thể thay thế quân THDQ trong việc giải giáp quân Nhật.
Do lực lượng còn hạn chế và Tưởng Giới Thạch lại cần tập trung quân về nước để đối phó với Đảng Cộng sản Trung Quốc, hai bên đã đi đến thỏa thuận thông qua Hiệp ước Hoa – Pháp ngày 28/2/1946. Theo đó, Pháp nhượng bộ một số quyền lợi cho Tưởng Giới Thạch, như trả lại một số tô giới và bán đường sắt của Pháp ở Vân Nam, để đổi lấy việc Pháp được phép đưa quân ra miền Bắc Việt Nam thay thế quân THDQ.
Sự thỏa hiệp này giữa các thế lực đế quốc đã xâm phạm nghiêm trọng đến chủ quyền quốc gia, đặt dân tộc ta trước một thử thách vô cùng lớn. Chúng ta phải đối mặt với hai lựa chọn khó khăn:
-
Đánh Pháp ngay lập tức: Giải pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi lẽ nó có thể dẫn đến việc kẻ thù liên minh với nhau để chống lại ta, trong khi lực lượng của ta còn non yếu và cần thời gian để xây dựng, củng cố. Bên cạnh đó, các thế lực tay sai cũng tìm cách kích động ta lao vào một cuộc chiến bất lợi.
-
Tạm hòa hoãn với Pháp: Chấp nhận cho Pháp đưa quân ra miền Bắc để loại bỏ quân THDQ và bè lũ tay sai, đồng thời tranh thủ thời gian để chuẩn bị lực lượng cho cuộc kháng chiến lâu dài. Giải pháp này cũng không kém phần nguy hiểm, nhưng ít rủi ro hơn so với lựa chọn thứ nhất và không còn con đường nào khác.
Vì vậy, chúng ta buộc phải thực hiện chiến lược “hòa để tiến”, chấp nhận giải pháp thứ hai và ký với Pháp Hiệp định sơ bộ ngày 6/3/1946. Đây là một quyết định vô cùng khó khăn nhưng cần thiết để bảo toàn lực lượng, củng cố chính quyền cách mạng non trẻ và chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược. Quyết định này thể hiện tầm nhìn chiến lược sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta, đặt lợi ích tối cao của dân tộc lên trên hết.