Từ ngàn xưa, người Việt đã tích lũy vốn kinh nghiệm quý báu để dự đoán thời tiết, thể hiện qua những câu tục ngữ truyền đời. Trong số đó, câu “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” là một ví dụ điển hình. Vậy điều gì ẩn sau câu nói này?
“Chuồn Chuồn Bay Thấp Thì Mưa, Bay Cao Thì Nắng, Bay Vừa Thì Râm” – Kinh Nghiệm Dân Gian Về Dự Báo Thời Tiết
Câu tục ngữ này là một phương pháp dự đoán thời tiết dựa trên hành vi quan sát của chuồn chuồn. Ông cha ta tin rằng, nếu chuồn chuồn bay sát mặt đất thì trời sắp mưa, chuồn chuồn bay cao thì trời nắng, và chuồn chuồn bay lửng lơ thì trời râm mát.
Giải Thích Khoa Học Đằng Sau Hiện Tượng Chuồn Chuồn Bay Thấp
Thực tế, có cơ sở khoa học cho kinh nghiệm này. Chuồn chuồn có hai đôi cánh mỏng và dài, trên cánh có các nan giúp chúng cảm nhận không khí. Độ cao mà chuồn chuồn bay được phụ thuộc vào áp suất khí quyển, yếu tố này lại liên quan mật thiết đến nhiệt độ và độ ẩm.
Khi trời nắng, không khí khô và nhiệt độ cao, áp suất khí quyển giảm xuống. Lúc này, cánh chuồn chuồn trở nên nhẹ hơn, giúp chúng dễ dàng bay lên cao. Ngược lại, trước khi mưa, độ ẩm trong không khí tăng cao, nhiệt độ giảm, khiến áp suất khí quyển tăng. Hơi ẩm bám vào cánh chuồn chuồn, làm tăng trọng lượng cánh, cộng với áp suất lớn tác động, khiến chúng chỉ có thể bay là là mặt đất.
Ngoài chuồn chuồn, một số loài côn trùng khác như chim én, mối, muỗi cũng có những đặc tính tương tự, phản ánh sự nhạy cảm của chúng với sự thay đổi của thời tiết.
Các Loại Hình Dự Báo Thời Tiết Hiện Đại
Mặc dù kinh nghiệm dân gian là quý báu, dự báo thời tiết hiện đại dựa trên các công cụ và phương pháp khoa học tiên tiến hơn. Theo quy định tại Điều 10 Thông tư 08/2022/TT-BTNMT, có nhiều loại hình dự báo thời tiết khác nhau, bao gồm:
- Bản tin dự báo thời tiết thời hạn cực ngắn: Dự báo chi tiết về cường độ các yếu tố khí tượng trong khoảng thời gian từ 30 phút đến 3 giờ tại một địa điểm cụ thể.
- Bản tin dự báo thời tiết thời hạn ngắn: Dự báo xu thế diễn biến thời tiết, hiện tượng thời tiết (mây, nắng, mưa) và các yếu tố (lượng mưa, nhiệt độ, độ ẩm, gió) trong khoảng thời gian từ 6 giờ đến 24 giờ.
- Bản tin dự báo thời tiết thời hạn vừa: Dự báo xu thế diễn biến thời tiết, tổng lượng mưa, hiện tượng, xác suất mưa và nhiệt độ trong khoảng thời gian 01 ngày.
Từ kinh nghiệm dân gian đến các phương pháp khoa học hiện đại, dự báo thời tiết đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống. Câu tục ngữ “Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” không chỉ là một cách dự đoán thời tiết đơn giản mà còn thể hiện sự quan sát tinh tế và trí tuệ của người xưa.
