Phương châm quan hệ là một trong những nguyên tắc quan trọng trong giao tiếp, đảm bảo cuộc trò chuyện đi đúng hướng và đạt hiệu quả. Việc hiểu và vận dụng phương châm này giúp chúng ta tránh những tình huống giao tiếp “ông nói gà, bà nói vịt”, gây khó chịu và lãng phí thời gian cho cả người nói và người nghe.
Thành ngữ “ông nói gà, bà nói vịt” là một ví dụ điển hình cho thấy sự vi phạm phương châm quan hệ. Khi mỗi người tham gia cuộc trò chuyện lại nói về một vấn đề khác nhau, không liên quan đến chủ đề chung, thì giao tiếp sẽ trở nên vô nghĩa và không mang lại kết quả.
Để minh họa rõ hơn về phương châm quan hệ, chúng ta có thể xem xét một vài ví dụ cụ thể trong cuộc sống hàng ngày.
Ví dụ 1:
- Tình huống: Một nhóm bạn đang thảo luận về kế hoạch đi du lịch biển vào mùa hè.
- Vi phạm phương châm quan hệ: Một người đột nhiên xen vào và kể về việc mua sắm quần áo mới của mình.
- Phân tích: Việc người này chuyển chủ đề đột ngột sang chuyện mua sắm cá nhân không liên quan đến kế hoạch du lịch biển, làm gián đoạn mạch trò chuyện và gây khó chịu cho những người khác.
Ví dụ 2:
- Tình huống: Trong một cuộc họp về dự án, mọi người đang bàn về các giải pháp kỹ thuật để khắc phục lỗi hệ thống.
- Vi phạm phương châm quan hệ: Một thành viên liên tục phàn nàn về việc thiếu nhân sự trong nhóm.
- Phân tích: Mặc dù vấn đề nhân sự là quan trọng, nhưng nó không liên quan trực tiếp đến việc giải quyết lỗi hệ thống. Việc liên tục đề cập đến vấn đề này trong cuộc họp có thể làm phân tán sự tập trung và cản trở việc tìm kiếm giải pháp kỹ thuật.
Ví dụ 3:
- Tình huống: Hai người bạn đang nói chuyện về bộ phim mới ra rạp.
- Vi phạm phương châm quan hệ: Một người bắt đầu kể lể về những vấn đề cá nhân của mình, hoàn toàn không liên quan đến bộ phim.
- Phân tích: Mặc dù chia sẻ tâm sự là điều tốt, nhưng việc chuyển chủ đề một cách đột ngột và không liên quan có thể khiến người kia cảm thấy không được tôn trọng và cuộc trò chuyện trở nên mất cân bằng.
Trong các tình huống trên, việc vi phạm phương châm quan hệ có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực như:
- Cuộc trò chuyện trở nên lan man, không hiệu quả.
- Người nghe cảm thấy khó chịu, mất hứng thú.
- Mối quan hệ giữa những người tham gia giao tiếp có thể bị ảnh hưởng.
Do đó, để giao tiếp hiệu quả, chúng ta cần luôn tuân thủ phương châm quan hệ, tức là nói đúng vào đề tài đang được thảo luận, tránh lạc đề hoặc chuyển sang những chủ đề không liên quan.
Việc tuân thủ phương châm quan hệ không chỉ giúp cuộc trò chuyện trở nên mạch lạc, dễ hiểu mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với người nghe và góp phần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn. Hãy luôn ý thức về chủ đề giao tiếp và tránh những lời nói lạc đề để trở thành một người giao tiếp hiệu quả và được mọi người yêu mến.
