Vũ Nương, nhân vật biểu tượng trong “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ, không chỉ là nạn nhân của xã hội phong kiến đầy bất công mà còn là hiện thân của vẻ đẹp truyền thống Việt Nam. Bài viết này đi sâu vào phân tích vẻ đẹp của Vũ Nương, đặc biệt khi nàng sống dưới thủy cung, một không gian huyền ảo giúp làm nổi bật những phẩm chất cao quý của nàng.
Nàng Vũ Thị Thiết, người con gái Nam Xương, vốn nổi tiếng hiền thục, đoan trang, lại thêm tư dung xinh đẹp. Vẻ đẹp ấy khiến Trương Sinh, con nhà giàu có, đem lòng yêu mến và quyết tâm cưới nàng về làm vợ. Sự dịu dàng, nết na của Vũ Nương như ngọn lửa sưởi ấm gia đình, gắn kết tình cảm vợ chồng.
Trước khi đi sâu vào vẻ đẹp huyền ảo của Vũ Nương dưới thủy cung, cần khẳng định những phẩm chất đáng quý của nàng khi còn ở dương gian. Vũ Nương hiếu thảo với mẹ chồng, thay chồng chăm sóc gia đình khi chàng tòng quân. Nàng khéo léo, đảm đang, chu toàn mọi việc, từ thuốc thang, lễ bái khi mẹ chồng ốm đau đến ma chay, tế lễ khi bà qua đời. Lời trăng trối của mẹ chồng là minh chứng rõ ràng nhất cho tấm lòng hiếu thảo của nàng: “xanh kia quyết chẳng phụ lòng con cũng như con đã chẳng phụ mẹ”.
Khi Trương Sinh đi lính, Vũ Nương một mình sinh con, nuôi con khôn lớn. Nàng dạy con bằng tình yêu thương và cả sự sáng tạo, dùng hình ảnh chiếc bóng trên tường để con vơi bớt nỗi nhớ cha. Chiếc bóng ấy không chỉ là trò chơi trẻ con mà còn là biểu tượng của lòng chung thủy, sự hy sinh của người vợ, người mẹ.
Vũ Nương luôn giữ gìn khuôn phép, nhẫn nhịn để gia đình yên ấm. Trong lời tiễn chồng ra trận, nàng chỉ mong chàng bình an trở về, xem thường công danh phù phiếm. Nàng lo lắng cho chồng, thương nhớ chồng da diết, thể hiện qua những câu nói đầy xót xa, nhớ nhung. Tấm lòng son sắt của Vũ Nương được thể hiện qua hình ảnh chiếc bóng trên vách, dù chiến tranh chia cắt, hình bóng Trương Sinh vẫn luôn bên cạnh nàng.
Nhưng bi kịch ập đến khi Trương Sinh trở về, nghe lời con trẻ ngây thơ, nghi ngờ vợ không chung thủy. Dù Vũ Nương hết lời thanh minh, Trương Sinh vẫn không tin, nhục mạ và đuổi nàng đi. Quá uất ức, tủi hổ, Vũ Nương gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn để chứng minh sự trong sạch của mình.
Dưới thủy cung, Vũ Nương gặp gỡ Linh Phi, được cứu sống và trở thành một phần của thế giới huyền ảo này. Tại đây, vẻ đẹp của nàng không chỉ là dung mạo xinh đẹp mà còn là vẻ đẹp của tâm hồn, của sự cao thượng.
Sống dưới thủy cung, Vũ Nương vẫn không nguôi nhớ về gia đình, về chồng con. Khi Phan Lang kể lại tình cảnh của Trương Sinh, nàng ứa nước mắt, thể hiện sự bao dung, vị tha. Nàng không oán hận Trương Sinh mà chỉ đau lòng vì những hiểu lầm đã gây ra bi kịch cho cả hai.
Cuối truyện, Vũ Nương hiện về giữa dòng sông, lộng lẫy, uy nghi nhưng vẫn giữ vẻ đẹp dịu dàng, thanh cao. Sự xuất hiện của nàng như một lời khẳng định về sự trong sạch, phẩm hạnh cao quý của nàng. Nàng trở về để Trương Sinh hiểu ra sự thật, để giải oan cho mình nhưng không ở lại mãi mãi. Nàng chọn rời đi vì không thể quên những tổn thương, tủi nhục mà Trương Sinh đã gây ra.
Vẻ đẹp của Vũ Nương dưới thủy cung là sự kết hợp giữa vẻ đẹp ngoại hình và vẻ đẹp tâm hồn. Nàng không chỉ xinh đẹp mà còn cao thượng, bao dung, vị tha. Nàng là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam truyền thống, chịu thương chịu khó, hy sinh vì gia đình nhưng cũng có lòng tự trọng cao.
“Chuyện người con gái Nam Xương” là một tác phẩm đầy giá trị nhân văn. Nguyễn Dữ đã xây dựng thành công nhân vật Vũ Nương, một người phụ nữ đẹp người, đẹp nết, đáng thương và đáng trọng. Câu chuyện về cuộc đời nàng là lời tố cáo xã hội phong kiến bất công, đồng thời là lời ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam.
