Kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam chứa đựng vô vàn kinh nghiệm quý báu được đúc kết từ ngàn đời. Trong số đó, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” không chỉ là lời khuyên mà còn là triết lý sâu sắc về sự ảnh hưởng của môi trường đến sự hình thành và phát triển nhân cách con người, đặc biệt quan trọng đối với lứa tuổi học sinh lớp 7.
Để truyền đạt kinh nghiệm và bài học cuộc sống, ông cha ta thường sử dụng những hình ảnh gần gũi, dễ hiểu. “Mực” tượng trưng cho những điều tiêu cực, xấu xa, không tốt đẹp. Còn “đèn” là nguồn sáng, tượng trưng cho những điều tốt đẹp, trong lành và tích cực. Sự đối lập giữa “mực” và “đèn” nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường sống trong việc định hình nhân cách mỗi người.
Khi sống trong môi trường tiêu cực, tiếp xúc với những người có hành vi xấu, chúng ta dễ bị ảnh hưởng và dần trở nên giống họ. Ngược lại, khi ở trong môi trường tích cực, tiếp xúc với những người có phẩm chất tốt đẹp, chúng ta sẽ học hỏi được nhiều điều hay và phát triển bản thân theo hướng tích cực hơn. Môi trường sống có tác động mạnh mẽ đến suy nghĩ, hành vi và cách ứng xử của mỗi người.
Ngày nay, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vẫn giữ nguyên giá trị. Trong gia đình, nếu cha mẹ hòa thuận, yêu thương và giáo dục con cái đúng cách, con cái sẽ phát triển tốt hơn. Bởi cha mẹ là tấm gương, là ngọn đèn soi đường cho con cái. Ngược lại, nếu gia đình bất hòa, con cái dễ bị ảnh hưởng tiêu cực. Trong xã hội, môi trường làm việc và các mối quan hệ xã hội cũng có tác động lớn đến nhân cách mỗi người.
Mạnh Tử là một minh chứng điển hình. Mẹ của ông đã ba lần chuyển nhà để tìm cho con một môi trường sống tốt đẹp nhất. Bà hiểu rằng môi trường có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách của con người. Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng là một ví dụ khác. Ông từ quan về ở ẩn vì không muốn bị cuốn vào vòng xoáy tranh quyền đoạt lợi nơi quan trường.
Tuy nhiên, không phải ai ở trong môi trường tốt cũng trở thành người tốt, và ngược lại. Bản lĩnh và lập trường cá nhân đóng vai trò quan trọng. Có những người dù sống trong môi trường khó khăn vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp. “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” là câu thành ngữ thể hiện ý chí và nghị lực vượt lên hoàn cảnh. Những người này là tấm gương sáng cho chúng ta noi theo.
Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là lời khuyên sâu sắc, giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của môi trường sống và các mối quan hệ xã hội. Nó giúp chúng ta lựa chọn môi trường sống, bạn bè và con đường đi đúng đắn, để phát triển bản thân một cách toàn diện và trở thành người có ích cho xã hội.
Là học sinh lớp 7, chúng ta cần ý thức rõ về tầm quan trọng của việc lựa chọn bạn bè và môi trường học tập. Hãy kết giao với những người bạn tốt, chăm chỉ học tập và tránh xa những thói hư tật xấu. Đồng thời, hãy rèn luyện bản lĩnh và ý chí để không bị ảnh hưởng bởi những tác động tiêu cực từ môi trường xung quanh. “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là bài học quý giá, giúp chúng ta định hướng cuộc sống và trở thành những công dân tốt, có ích cho xã hội.
