Văn minh Chăm Pa và văn minh Phù Nam, hai nền văn minh rực rỡ từng tồn tại trên lãnh thổ Việt Nam và khu vực Đông Nam Á, đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn minh Ấn Độ. Sự ảnh hưởng này thể hiện rõ nét trong nhiều khía cạnh của đời sống văn hóa, xã hội và chính trị của hai quốc gia cổ đại này.
Tôn giáo là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Cả Chăm Pa và Phù Nam đều tiếp nhận các tôn giáo lớn từ Ấn Độ như Hindu giáo và Phật giáo.
Các vị thần Hindu như Shiva, Vishnu và Brahma được thờ cúng rộng rãi, thể hiện qua các đền tháp và tượng điêu khắc. Phật giáo, đặc biệt là Phật giáo Đại thừa, cũng có vị trí quan trọng, góp phần định hình tư tưởng và đạo đức xã hội.
Bên cạnh tôn giáo, hệ thống chữ viết của Chăm Pa cũng chịu ảnh hưởng từ Ấn Độ. Chữ Chăm cổ được phát triển dựa trên chữ Phạn, tạo điều kiện cho việc ghi chép lịch sử, văn học và các văn bản tôn giáo.
Kiến trúc cũng là một lĩnh vực mà ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ thể hiện rõ rệt. Các đền tháp Chăm Pa, với kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn của phong cách kiến trúc Ấn Độ, đặc biệt là kiến trúc đền thờ Hindu.
Các công trình kiến trúc này không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là biểu tượng quyền lực của nhà nước và là trung tâm văn hóa, nghệ thuật.
Văn hóa và nghệ thuật của Chăm Pa và Phù Nam cũng không nằm ngoài dòng chảy ảnh hưởng từ Ấn Độ. Các hình thức nghệ thuật như điêu khắc, âm nhạc, múa và sân khấu đều mang đậm dấu ấn của văn hóa Ấn Độ. Các tác phẩm điêu khắc thường tái hiện các vị thần, các câu chuyện thần thoại và các hình tượng tôn giáo, thể hiện sự sùng kính và lòng tin của người dân đối với các tôn giáo du nhập từ Ấn Độ.
Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ không chỉ giới hạn trong phạm vi tôn giáo, chữ viết, kiến trúc và văn hóa nghệ thuật, mà còn lan rộng sang các lĩnh vực khác như luật pháp, chính trị và kinh tế. Các hệ thống luật pháp của Chăm Pa và Phù Nam chịu ảnh hưởng từ luật Manu của Ấn Độ, trong khi các mô hình tổ chức nhà nước và các hoạt động kinh tế cũng có những nét tương đồng với Ấn Độ.
Như vậy, có thể thấy rằng văn minh Chăm Pa và văn minh Phù Nam đã tiếp thu và phát triển một cách sáng tạo những thành tựu văn minh của Ấn Độ, tạo nên những nền văn hóa độc đáo và đặc sắc, góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa của khu vực Đông Nam Á. Sự giao thoa văn hóa này là một minh chứng cho sức mạnh lan tỏa và ảnh hưởng to lớn của văn minh Ấn Độ đối với các quốc gia láng giềng.
