Văn Học Dân Gian Tây Ninh, một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa đa dạng của vùng đất này, được thể hiện sinh động qua nhiều hình thức khác nhau, từ truyền thuyết, sự tích, ca dao, dân ca đến các loại hình nghệ thuật biểu diễn đặc sắc. Sự phong phú và độc đáo của văn học dân gian Tây Ninh không chỉ phản ánh đời sống vật chất và tinh thần của người dân nơi đây mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ sau.
Một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự đặc biệt của văn học dân gian Tây Ninh là sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc Kinh, Hoa, Khmer, Chăm, Tà Mun. Mỗi dân tộc đều có những đóng góp riêng vào kho tàng văn học dân gian chung, tạo nên một sự hòa quyện độc đáo và phong phú.
Bìa sách “Tây Ninh đất và người”, tài liệu quý giá về văn hóa và lịch sử địa phương
Truyền thuyết và sự tích là những câu chuyện kể về nguồn gốc của các địa danh, phong tục tập quán, các vị thần linh và những nhân vật lịch sử có công với vùng đất Tây Ninh. Những câu chuyện này thường mang tính giáo dục, truyền tải những giá trị đạo đức tốt đẹp và lòng yêu quê hương đất nước. Trong số đó, truyền thuyết về Bà Đen là một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất, gắn liền với ngọn núi thiêng và tín ngưỡng thờ Mẫu của người dân Tây Ninh.
Ca dao, dân ca Tây Ninh là những lời tâm tình, những cung bậc cảm xúc của người dân lao động, phản ánh cuộc sống thường ngày, tình yêu đôi lứa, tình cảm gia đình và những ước mơ khát vọng. Những làn điệu dân ca mượt mà, trữ tình, mang đậm âm hưởng của vùng đất Đông Nam Bộ, đã đi sâu vào lòng người và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Tây Ninh.
Nghệ thuật biểu diễn dân gian cũng là một phần quan trọng của văn học dân gian Tây Ninh. Đờn ca tài tử, một loại hình nghệ thuật độc đáo của miền Nam, đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, cũng phát triển mạnh mẽ ở Tây Ninh. Múa trống Chhay của người Khmer, nhạc lễ Cao Đài cũng là những loại hình nghệ thuật biểu diễn đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn tỉnh.
Văn học dân gian Tây Ninh không chỉ là một kho tàng văn hóa quý giá mà còn là một nguồn tài nguyên du lịch tiềm năng. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của văn học dân gian Tây Ninh không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mà còn tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách đến khám phá và trải nghiệm.
Để văn học dân gian Tây Ninh tiếp tục phát triển và lan tỏa, cần có sự quan tâm đầu tư của các cấp chính quyền, sự tham gia tích cực của cộng đồng và sự chung tay của các nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ. Cần sưu tầm, bảo tồn, nghiên cứu và giới thiệu văn học dân gian Tây Ninh đến với công chúng trong và ngoài nước, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đồng thời, cần tạo điều kiện để các nghệ nhân dân gian truyền dạy lại những kiến thức và kỹ năng cho thế hệ sau, đảm bảo rằng những giá trị văn hóa truyền thống sẽ không bị mai một theo thời gian.
