Vận động kiến tạo là một trong những yếu tố quan trọng hình thành nên địa hình bề mặt Trái Đất. Các vận động này được chia thành hai loại chính: vận động theo phương thẳng đứng và vận động theo phương nằm ngang. Tuy nhiên, cần hiểu rõ nguồn gốc năng lượng thúc đẩy các vận động này để có cái nhìn toàn diện.
Câu 1: Ý nào dưới đây không phải nguồn năng lượng chủ yếu sinh ra nội lực?
A. Sự phân hủy chất phóng xạ.
B. Nguồn năng lượng từ các vụ thử hạt nhân.
C. Năng lượng các phản ứng hóa học.
D. Sự chuyển dịch của các dòng vật theo quy luật của trọng lực.
Đáp án đúng là B. Các vụ thử hạt nhân là hoạt động nhân tạo, không phải là nguồn năng lượng tự nhiên sinh ra nội lực. Nội lực Trái Đất chủ yếu đến từ năng lượng nhiệt dư thừa trong quá trình hình thành hành tinh, sự phân rã của các nguyên tố phóng xạ và năng lượng từ các phản ứng hóa học trong lòng Trái Đất. Sự chuyển dịch vật chất theo trọng lực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các chuyển động kiến tạo.
Vận động kiến tạo theo phương nằm ngang:
Vận động kiến tạo theo phương nằm ngang là sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo trên bề mặt Trái Đất. Các mảng này trượt, va chạm hoặc tách rời nhau, gây ra nhiều hiện tượng địa chất quan trọng.
Sự di chuyển của các mảng kiến tạo theo phương ngang tạo ra các hiện tượng như uốn nếp (ở đá mềm) và đứt gãy (ở đá cứng), hình thành nên các dãy núi, các rãnh đại dương và các khu vực động đất núi lửa.
Câu 8: Vận động theo phương nằm ngang ở lớp đá cứng sẽ xảy ra hiện tượng nào dưới đây?
A. Biển tiến – biển thoái.
B. Uốn nếp.
C. Đứt gãy.
D. Hạ xuống.
Đáp án: C. Ở những khu vực có đá cứng, vận động kiến tạo theo phương nằm ngang thường tạo ra các đứt gãy. Các khối đá bị nứt vỡ và trượt lên nhau, tạo ra những hẻm vực sâu hoặc những dãy núi đá vôi đồ sộ.
Câu 20: Nhận định nào dưới đây đúng nhất?
A. Địa luỹ là bộ phận sụt xuống giữa hai đường đứt gãy.
B. Dãy núi Con Voi là 1 địa luỹ điển hình ở Việt Nam.
C. Các dãy địa luỹ xuất hiện ở những nơi đứt gãy diễn ra với cường độ nhỏ.
D. Núi lửa thường tương ứng với địa luỹ.
Đáp án: B. Dãy núi Con Voi là một địa lũy điển hình ở Việt Nam. Địa lũy là khối đất được nâng lên giữa hai đứt gãy.
Câu 18: Cơ chế làm cho các mảng kiến tạo có thể dịch chuyển được trên lớp manti là
A. sự tự quay của Trái Đất theo hướng từ Tây sang Đông.
B. sự chuyển động của Trái Đất quanh mặt trời theo hướng ngược chiều kim đồng hồ.
C. sự tự quay của Trái Đất và sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
D. sự hoạt động của các dòng đối lưu vật chất nóng chảy trong lòng Trái Đất.
Đáp án đúng là D. Sự hoạt động của các dòng đối lưu vật chất nóng chảy trong lớp manti là động lực chính thúc đẩy sự di chuyển của các mảng kiến tạo. Các dòng đối lưu này tạo ra lực kéo và đẩy, khiến các mảng trượt trên bề mặt Trái Đất.
Như vậy, vận động kiến tạo theo phương nằm ngang là một quá trình phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố nội lực. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp chúng ta giải thích được sự hình thành và biến đổi của địa hình Trái Đất.
