Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất trong Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ, không chỉ phản ánh hiện thực xã hội đương thời mà còn gửi gắm những giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm xoay quanh nhân vật Ngô Tử Văn, một người trí thức dũng cảm, cương trực, dám đứng lên chống lại cái ác, bảo vệ công lý.
Nguyễn Dữ, tác giả của Truyền kỳ mạn lục, sống vào khoảng thế kỷ XVI, là một nhà nho có học vấn uyên bác và tư tưởng tiến bộ. Tác phẩm của ông thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến số phận con người và những vấn đề nhức nhối của xã hội.
Nguyễn Dữ, tác giả Truyền kỳ mạn lục, thể hiện tinh thần phản kháng qua tác phẩm văn học.
Truyền kỳ mạn lục là một tập truyện gồm 20 truyện, được viết bằng chữ Hán, mang đậm màu sắc kỳ ảo, hoang đường. Tuy nhiên, đằng sau những yếu tố hư cấu ấy là những vấn đề hiện thực được phản ánh một cách sâu sắc.
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên kể về Ngô Tử Văn, một người vốn tính khảng khái, thấy sự gian tà thì không thể dung tha. Trong vùng có ngôi đền Tản Viên bị một tên tướng giặc nhà Minh chiếm giữ, tác oai tác quái. Tử Văn đã đốt đền để trừ hại cho dân. Sau đó, anh bị hồn ma của tên tướng giặc kiện xuống âm phủ. Nhờ sự giúp đỡ của Thổ công và sự chính trực của mình, Tử Văn đã thắng kiện, vạch trần tội ác của tên tướng giặc. Cuối cùng, anh được giao chức phán sự ở đền Tản Viên.
Ngô Tử Văn đốt đền trừ hại, minh chứng cho lòng dũng cảm và tinh thần vì dân.
Bố cục của truyện có thể chia thành bốn phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “…không cần gì cả”: Ngô Tử Văn đốt đền.
- Phần 2: Tiếp đến “…khó lòng thoát nạn”: Cuộc gặp gỡ giữa Tử Văn với viên Bách hộ họ Thôi và Thổ công.
- Phần 3: Tiếp đến “…sai lính đưa Tử Văn về”: Tử Văn thắng kiện ở âm phủ.
- Phần 4: Còn lại: Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.
Truyện đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Đồng thời, tác phẩm thể hiện niềm tin vào công lý, chính nghĩa nhất định sẽ thắng gian tà.
Ngô Tử Văn đối chất Diêm Vương, khẳng định sự kiên định và bảo vệ công lý.
Giá trị nghệ thuật của truyện thể hiện ở những yếu tố sau:
- Yếu tố kì ảo được sử dụng một cách dày đặc, xen kẽ giữa chuyện người, chuyện thần, ma, trần gian, địa ngục.
- Cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, logic.
- Cách dẫn truyện khéo léo, biến hóa, có cao trào, có thắt mở nút.
- Nhân vật được xây dựng sắc nét, cá tính.
Dưới đây là dàn ý chi tiết để phân tích tác phẩm:
I. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kỳ mạn lục.
- Giới thiệu về Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
II. Thân bài
-
Giới thiệu khái quát về nhân vật Ngô Tử Văn:
- Tên họ, quê quán.
- Tính tình: khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được.
-
Ngô Tử Văn – người đốt đền tà:
- Nguyên nhân đốt đền.
- Hành động của Ngô Tử Văn.
- Cuộc giáp mặt giữa Ngô Tử Văn và tên tướng giặc.
- Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn với thổ công.
-
Ngô Tử Văn bị bắt dẫn xuống Minh Ti và thắng kiện:
- Ngô Tử Văn và những thử thách.
- Ngô Tử Văn vạch trần tội ác tên giặc và thắng trận.
-
Ngô Tử Văn nhận chức phán sự ở đền Tản Viên:
- Ý nghĩa của việc Tử Văn nhận chức phán sự.
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
- Bài học rút ra.
Tóm lại, Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Truyện không chỉ phản ánh những vấn đề nhức nhối của xã hội phong kiến đương thời mà còn thể hiện khát vọng về một xã hội công bằng, tốt đẹp hơn. Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục sâu sắc đối với độc giả, đặc biệt là thế hệ trẻ. Nó khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ công lý, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tốt đẹp.
