Trước khi đọc
Định kiến xã hội là những đánh giá một chiều, thường tiêu cực, về một cá nhân hoặc nhóm người dựa trên đặc điểm xã hội của họ. Những định kiến này có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của một người, thậm chí đẩy họ vào con đường cùng, đồng thời tạo ra một môi trường sống thiếu văn minh cho cả cộng đồng.
Cách gọi một người là “Chí Phèo” thường mang ý nghĩa ám chỉ một người say xỉn, hay chửi bới, và chuyên rạch mặt ăn vạ.
Trong khi đọc
-
Điểm nhìn trần thuật:
- Người kể chuyện: Đưa ra cái nhìn tổng quan về hành động và thái độ của Chí Phèo và dân làng.
- Dân làng: Thể hiện sự e sợ và xa lánh đối với Chí Phèo.
- Chí Phèo: Bộc lộ những suy nghĩ và cảm xúc bên trong, sự giằng xé giữa thiện và ác.
-
Nỗi sợ của dân làng:
- Ngoại hình thay đổi đáng sợ sau khi ra tù: đầu trọc, mặt đen, xăm trổ đầy mình.
- Tính cách hung hăng, liều lĩnh, sẵn sàng gây sự với bất kỳ ai.
-
Người kể chuyện không chỉ miêu tả sự việc từ điểm nhìn của mình mà còn đi sâu vào suy nghĩ của Chí Phèo (“Ôi! Cái gì thế này?”).
-
Cách ứng phó của Bá Kiến:
- Với Chí Phèo: Giả vờ quan tâm, hỏi han, mời vào nhà uống nước.
- Với người nhà: Quát mắng vợ con, ra lệnh cho Lí Cường chuẩn bị.
-
Sự thay đổi trong Chí Phèo:
- Cảm nhận về cuộc sống: Tiếng chim hót, ánh nắng ban mai, tiếng người đi chợ.
- Nỗi buồn mơ hồ và sự sợ hãi rượu.
-
Nỗi ám ảnh lớn nhất: Sự cô độc và tuổi già.
-
Lòng trắc ẩn của Thị Nở:
- Thương xót Chí Phèo khi ốm đau một mình.
- Muốn chăm sóc và ở bên cạnh Chí Phèo.
- Nấu cháo hành cho Chí Phèo.
-
Người kể chuyện miêu tả cảm xúc của Chí Phèo từ điểm nhìn bên trong: Ngạc nhiên, bâng khuâng, vui buồn lẫn lộn, ăn năn.
-
Người kể chuyện thể hiện sự cảm thông sâu sắc đối với Chí Phèo.
-
Lý do của bà cô Thị Nở: Xuất phát từ những định kiến xã hội về dòng dõi và nghề nghiệp của Chí Phèo.
-
Hơi cháo hành ám ảnh: Vì nó tượng trưng cho tình yêu thương và hy vọng sống lương thiện mà Chí Phèo vừa cảm nhận được, nhưng lại bị tước đoạt.
-
Chí Phèo tìm đến nhà Bá Kiến không hoàn toàn vì say, mà còn vì sự dồn nén uất hận và tuyệt vọng.
-
Những lời nói của Chí Phèo là tiếng lòng của một người khao khát được lương thiện, nhưng không tìm được lối thoát.
-
Người kể chuyện không đưa ra lời bình luận trực tiếp, mà để người đọc tự cảm nhận và đánh giá.
-
Ý nghĩa của hình ảnh lò gạch cũ:
- Tả thực: Nơi Chí Phèo bị bỏ rơi khi còn nhỏ.
- Biểu tượng: Vòng luẩn quẩn của bi kịch, sự tha hóa và bất công xã hội.
Sau khi đọc
Nội dung chính: Tác phẩm “Chí Phèo” phản ánh số phận bi thảm của người nông dân bị tha hóa trong xã hội cũ, đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc và niềm tin vào bản chất lương thiện của con người.
- Tóm tắt cốt truyện: Chí Phèo từ một người nông dân hiền lành bị đẩy vào tù, trở thành kẻ lưu manh. Gặp Thị Nở, Chí Phèo khao khát được sống lương thiện, nhưng bị cự tuyệt và cuối cùng giết Bá Kiến rồi tự sát. Việc phá vỡ trình tự thời gian giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn và sâu sắc hơn.
- Phân tích điểm nhìn: Sự luân phiên giữa các điểm nhìn giúp người đọc có cái nhìn đa chiều về nhân vật và sự kiện. Cách mở đầu truyện độc đáo, gây ấn tượng mạnh.
- Diễn biến tâm trạng Chí Phèo: Sau đêm gặp Thị Nở, Chí Phèo tỉnh ngộ, khao khát sống lương thiện. Bát cháo hành là yếu tố quyết định, thể hiện tình yêu thương và sự cảm thông.
- Phản ứng của Chí Phèo khi bị từ chối: Tuyệt vọng, phẫn uất, tìm đến rượu và cuối cùng giết Bá Kiến.
- Thái độ của người kể chuyện: Cảm thông, thương xót, lên án xã hội bất công.
- Điểm nhìn và giọng điệu: Đan xen giữa điểm nhìn của người kể chuyện và dân làng, giọng điệu tự nhiên, sinh động. Cái chết của Chí Phèo là một hành động phản kháng và tố cáo xã hội.
- So sánh đoạn kết: “Vợ nhặt” mở ra một tương lai tươi sáng, còn “Chí Phèo” gợi liên tưởng về bi kịch tiếp diễn.
- Nghệ thuật kể chuyện: Người kể chuyện toàn tri, điểm nhìn linh hoạt, lời trần thuật tự nhiên, hấp dẫn.
Kết nối đọc – viết
Bát cháo hành của Thị Nở là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc, thể hiện giá trị nhân đạo của tác phẩm. Nó không chỉ giúp Chí Phèo khỏi bệnh, mà còn khơi dậy trong anh khát vọng sống lương thiện. Bát cháo hành là biểu tượng của tình yêu thương và sự cảm thông, giúp Chí Phèo rũ bỏ lốt quỷ để trở lại làm người.
