Chiều đến mang theo những cung bậc cảm xúc khác nhau, nhưng có lẽ, “Tương Tư Chiều” là một trong những trạng thái day dứt và ám ảnh nhất. Trong thi ca Việt Nam, đặc biệt là thơ Xuân Diệu, nỗi tương tư vào khoảnh khắc chiều tà được khắc họa một cách tinh tế và sâu sắc, chạm đến trái tim người đọc.
Bữa nay lạnh, mặt trời đi ngủ sớm;
Anh nhớ em, em hỡi! anh nhớ em.
Câu thơ mở đầu gợi lên một không gian cô đơn, lạnh lẽo khi mặt trời khuất bóng. Sự cô đơn ấy càng được nhân lên bởi nỗi nhớ da diết về người thương. “Anh nhớ em, em hỡi! anh nhớ em” – lời than thở nghẹn ngào, lặp đi lặp lại như một điệp khúc buồn vang vọng trong tâm hồn.
Không gì buồn bằng những buổi chiều êm.
Mà ánh sáng đều hoà cùng bóng tối.
Ngay cả những buổi chiều êm đềm, khi ánh sáng và bóng tối giao hòa, cũng không thể xoa dịu nỗi buồn trong lòng thi nhân. Sự êm đềm ấy dường như chỉ làm nổi bật thêm sự thiếu vắng của người thương, khiến nỗi cô đơn càng thêm sâu sắc.
Ảnh minh họa huy chương bạc, biểu tượng cho giá trị nghệ thuật và cảm xúc sâu lắng trong bài thơ tương tư chiều.
Gió lướt thướt kéo mình qua cỏ rối;
Vài miếng đêm u uất lẩn trong cành;
Mây theo chim về dãy núi xa xanh
Từng đoàn lớp nhịp nhàng và lặng lẽ
Không gian xám tưởng sắp tan thành lệ.
Hình ảnh thiên nhiên được sử dụng một cách tài tình để diễn tả tâm trạng của nhân vật trữ tình. Gió “lướt thướt kéo mình qua cỏ rối” gợi cảm giác cô đơn, lạc lõng. “Vài miếng đêm u uất lẩn trong cành” và “không gian xám tưởng sắp tan thành lệ” thể hiện sự u buồn, bi thương bao trùm cả không gian.
Thôi hết rồi! còn chi nữa đâu em!
Thôi hết rồi, gió gác với trăng thềm.
Với sương lá rụng trên đầu gần gũi,
Thôi đã hết hờn ghen và giận tủi.
(Được giận hờn nhau! sung sướng bao nhiêu!)
Đoạn thơ thể hiện sự chấp nhận và buông bỏ. “Thôi hết rồi” được lặp lại như một lời tự nhủ, một sự giải thoát khỏi những cảm xúc tiêu cực. Tuy nhiên, xen lẫn trong đó vẫn là sự tiếc nuối, thậm chí là khao khát được “giận hờn nhau” – một điều mà giờ đây đã trở thành quá khứ.
Anh một mình, nghe tất cả buổi chiều
Vào chậm chậm ở trong hồn hiu quạnh.
Câu thơ diễn tả sự cô đơn tột cùng của nhân vật trữ tình. “Anh một mình” – sự cô đơn ấy càng trở nên rõ ràng hơn khi “buổi chiều vào chậm chậm ở trong hồn hiu quạnh.” Thời gian dường như trôi chậm lại, kéo dài thêm nỗi cô đơn và trống trải.
Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh.
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! em ơi!
Điệp khúc “anh nhớ” được lặp lại liên tục, nhấn mạnh nỗi nhớ da diết, cồn cào trong lòng thi nhân. Anh nhớ tất cả những gì thuộc về em: tiếng nói, hình dáng, và cả những kỷ niệm.
Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi,
Nhớ đôi môi đang cười ở phương trời.
Nhớ đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm.
Nỗi nhớ không chỉ hướng về người thương mà còn hướng về quá khứ, về những kỷ niệm tươi đẹp đã qua. Anh nhớ “đôi môi đang cười” và “đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm” – những hình ảnh thể hiện tình yêu và sự gắn bó sâu sắc.
Ảnh huy chương bạc tượng trưng cho giá trị thơ ca, thể hiện sự vĩnh cửu của tình yêu và nỗi nhớ trong chiều tà.
Em! xích lại! và đưa tay anh nắm!
Câu thơ cuối cùng thể hiện sự khao khát được gần gũi, được chạm vào người thương. “Em! xích lại! và đưa tay anh nắm!” là lời thỉnh cầu tha thiết, một ước mơ giản dị nhưng khó thành hiện thực.
“Tương tư chiều” trong thơ Xuân Diệu không chỉ là nỗi nhớ về một người mà còn là nỗi nhớ về một thời đã qua, về những kỷ niệm đẹp đẽ. Đó là nỗi buồn man mác, sự cô đơn sâu sắc, và cả niềm khao khát tình yêu cháy bỏng. Tất cả hòa quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh tâm trạng đầy xúc động và ám ảnh.
