Trong tùy bút “Người lái đò Sông Đà,” Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công hình tượng người lái đò, không chỉ là một người lao động bình dị mà còn là một nghệ sĩ tài hoa, một dũng sĩ quả cảm, thông qua diễn biến cuộc chiến sinh tử với dòng thác dữ. Từ nội dung đoạn trích, ta có thể thấy rõ vẻ đẹp độc đáo và những phẩm chất đáng quý của nhân vật này.
Ông lái đò hiện lên như một người dày dặn kinh nghiệm, am hiểu tường tận về Sông Đà. Từ nội dung đoạn trích, chi tiết “Ông lái đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này” cho thấy sự từng trải, hiểu biết sâu sắc về con sông và những cạm bẫy mà nó giăng ra.
Trong cuộc chiến với thác dữ, ông lái đò thể hiện sự dũng cảm, kiên cường và bản lĩnh phi thường. Từ nội dung đoạn trích, dù “mặt méo bệch đi như cái luồng sóng đánh hồi lung,” ông vẫn “cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái,” không hề nao núng trước sự hung bạo của thiên nhiên.
Ông còn là một người nghệ sĩ tài hoa, điêu luyện trong nghề lái đò. Từ nội dung đoạn trích, những động tác “ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy” cho thấy sự khéo léo, chính xác và khả năng điều khiển con thuyền một cách tài tình. Ông không chỉ đơn thuần là vượt thác, mà là “cưỡi lên thác Sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ.”
Sau khi chiến thắng, ông lái đò trở về với sự giản dị, khiêm nhường của một người lao động bình thường. Từ nội dung đoạn trích, chi tiết “Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi” cho thấy sự bình thản, xem nhẹ chiến công của ông và những người lái đò khác.
Từ nội dung đoạn trích, cách nhìn mang tính phát hiện về con người của Nguyễn Tuân được thể hiện rõ nét qua việc khám phá vẻ đẹp của con người lao động trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất. Nguyễn Tuân không chỉ nhìn thấy sự vất vả, khó khăn mà còn phát hiện ra phẩm chất anh hùng, tài hoa và sự giản dị đáng quý của họ. Ông không ca ngợi những chiến công hiển hách, mà tập trung vào vẻ đẹp tiềm ẩn trong cuộc sống thường ngày, khẳng định giá trị đích thực của con người. Nguyễn Tuân đã cho thấy rằng, vẻ đẹp không chỉ tồn tại ở những điều cao sang, vĩ đại mà còn ẩn chứa trong những con người bình dị, trong những công việc thầm lặng, và từ nội dung đoạn trích này, ta càng thêm trân trọng những giá trị đó.