Trong chương trình Ngữ văn lớp 6, từ láy là một phần kiến thức quan trọng giúp học sinh mở rộng vốn từ và hiểu sâu hơn về cấu tạo từ tiếng Việt. Bài viết này sẽ cung cấp đầy đủ kiến thức về từ láy, cách phân loại và các dạng bài tập thường gặp.
Khái Niệm Về Từ Láy
Từ láy là từ phức được tạo ra bằng cách lặp lại âm thanh giữa các tiếng. Sự lặp lại này có thể là lặp lại toàn bộ hoặc một phần âm tiết (âm đầu, vần hoặc cả âm đầu và vần).
Đặc Điểm Nhận Biết Từ Láy
- Âm thanh tương đồng: Các tiếng trong từ láy có sự giống nhau về âm thanh, tạo nên sự hài hòa, gợi cảm.
- Quan hệ về nghĩa: Các tiếng trong từ láy thường có quan hệ về nghĩa, bổ sung hoặc nhấn mạnh ý nghĩa cho nhau.
Phân Loại Từ Láy
Từ láy có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau:
-
Theo mức độ lặp lại âm thanh:
- Từ láy toàn bộ: Lặp lại hoàn toàn âm thanh của tiếng gốc (ví dụ: xanh xanh, đo đỏ).
Alt text: Sơ đồ tư duy về từ và cấu tạo từ tiếng Việt, minh họa khái niệm từ láy toàn bộ.
-
Từ láy bộ phận: Chỉ lặp lại một phần âm thanh của tiếng gốc (ví dụ: lom khom, linh tinh). Từ láy bộ phận lại chia thành:
- Láy âm đầu: ví dụ Khanh khách
- Láy vần: ví dụ Lấp lánh
-
Theo ý nghĩa:
- Từ láy có nghĩa: Các tiếng trong từ láy đều có nghĩa rõ ràng (ví dụ: tươi tốt, mát mẻ).
- Từ láy không có nghĩa rõ ràng: Một hoặc các tiếng trong từ láy không có nghĩa rõ ràng khi đứng một mình (ví dụ: ngẩn ngơ, xa xôi).
Vai Trò Của Từ Láy Trong Văn Học
Từ láy được sử dụng rộng rãi trong văn học, đặc biệt là trong thơ ca, để:
- Tăng tính biểu cảm: Nhấn mạnh sắc thái, trạng thái của sự vật, hiện tượng.
- Tạo âm điệu: Tạo nhịp điệu, vần điệu cho câu văn, bài thơ.
- Gợi hình ảnh: Giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về đối tượng được miêu tả.
Bài Tập Vận Dụng Về Từ Láy (Lớp 6)
Bài 1: Tìm các từ láy trong đoạn văn sau:
“Gió thổi ào ào, lá cây xào xạc. Mấy chú chim nhỏ nhắn chuyền cành nhanh nhẹn. Bầu trời trong xanh.”
Đáp án: ào ào, xào xạc, nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, trong xanh
Bài 2: Phân loại các từ láy sau đây theo mức độ lặp lại âm thanh: lung linh, đo đỏ, thoang thoảng, xinh xắn.
Đáp án:
- Từ láy toàn bộ: đo đỏ
- Từ láy bộ phận: lung linh, thoang thoảng, xinh xắn
Bài 3: Đặt câu với mỗi từ láy sau: mênh mông, sạch sẽ, vội vã.
Ví dụ:
- Biển cả mênh mông bao la.
- Nhà cửa được dọn dẹp sạch sẽ.
- Cô bé chạy vội vã đến trường.
Bài 4: Cho các từ sau: ba ba, linh tinh, núi, thủy tinh, biển, xanh rì, ốc bươu, liêu xiêu, xây dựng, chuột, lò sưởi, lách cách, mấp mô, nhỏ nhoi, êm dịu, thần, khỏe mạnh, hòa hợp, khanh khách, rau muống, tàu hỏa. Hãy sắp xếp các từ trên vào 3 nhóm: từ đơn, từ láy, từ ghép?
Đáp án:
- Từ đơn: núi, biển, chuột, thần.
- Từ ghép: thủy tinh, ốc bươu, xây dựng, lò sưởi, êm dịu, khỏe mạnh, rau muống, tàu hỏa.
- Từ láy: linh tinh, liêu xiêu, lách cách, mấp mô, nhỏ nhoi, khanh khách, xanh rì
Lưu ý: “ba ba” là từ đơn đa âm tiết, không phải từ láy.
Bài 5: Tìm các từ ghép trong đoạn văn sau:
“Tỉnh dậy, Lang Liêu mừng thầm. Càng ngẫm nghĩ, chàng càng thấy lời thần nói đúng. Chàng bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, hạt nào hạt nấy tròn mẩy, đem vo thật sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn gói thành hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ”. (Trích Bánh chưng, bánh giầy)
Đáp án: Các từ ghép: gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, hình vuông.
Mở Rộng Kiến Thức Về Từ Láy
Để học tốt hơn về từ láy, học sinh có thể:
- Đọc nhiều sách báo, truyện để làm quen với cách sử dụng từ láy trong văn viết.
- Luyện tập đặt câu, viết đoạn văn có sử dụng từ láy.
- Tìm hiểu thêm về nguồn gốc và ý nghĩa của các từ láy.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp các em học sinh lớp 6 hiểu rõ hơn về từ láy và vận dụng kiến thức này vào học tập một cách hiệu quả.
