Từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 1970, Liên Xô (USSR) đã triển khai một chính sách đối ngoại đa diện, phản ánh vai trò và vị thế ngày càng tăng của mình trên trường quốc tế. Giai đoạn này chứng kiến sự trỗi dậy của Liên Xô như một siêu cường, đối trọng với Hoa Kỳ trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.
Chính sách đối ngoại của Liên Xô trong giai đoạn này có thể được tóm tắt trong các điểm chính sau:
- ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc: Liên Xô tích cực hỗ trợ các phong trào đấu tranh giành độc lập ở các nước thuộc địa và nửa thuộc địa trên khắp thế giới. Sự ủng hộ này bao gồm viện trợ kinh tế, quân sự và chính trị, nhằm giúp các quốc gia mới giành độc lập củng cố chủ quyền và phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa.
Ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới là một phần quan trọng trong chính sách đối ngoại của Liên Xô giai đoạn 1950-1970.
-
Bảo vệ hòa bình thế giới: Liên Xô luôn tuyên bố mong muốn duy trì hòa bình và ổn định trên thế giới, đồng thời phản đối mọi hành động gây hấn và xâm lược. Tuy nhiên, việc Liên Xô can thiệp vào các quốc gia Đông Âu (như Hungary năm 1956 và Tiệp Khắc năm 1968) cho thấy sự phức tạp trong chính sách này.
-
Giúp đỡ các nước xã hội chủ nghĩa: Liên Xô đóng vai trò là trung tâm của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới, cung cấp viện trợ và hỗ trợ cho các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, châu Á và Cuba. Mục tiêu là củng cố hệ thống xã hội chủ nghĩa và đối phó với ảnh hưởng của phương Tây.
Quan hệ hợp tác và giúp đỡ các nước xã hội chủ nghĩa là một trụ cột trong chính sách đối ngoại của Liên Xô.
-
Cạnh tranh với Hoa Kỳ: Chiến tranh Lạnh là bối cảnh chính định hình chính sách đối ngoại của Liên Xô. Sự cạnh tranh với Hoa Kỳ diễn ra trên nhiều lĩnh vực, từ quân sự, kinh tế đến khoa học công nghệ và ý thức hệ. Liên Xô nỗ lực duy trì thế cân bằng lực lượng với Hoa Kỳ và mở rộng ảnh hưởng của mình trên toàn thế giới.
-
ủng hộ các lực lượng cộng sản và công nhân quốc tế: Liên Xô hỗ trợ các đảng cộng sản và các tổ chức công nhân trên khắp thế giới, nhằm thúc đẩy sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa và chống lại chủ nghĩa tư bản.
Trong giai đoạn từ năm 1950 đến nửa đầu những năm 1970, Liên Xô đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong chính sách đối ngoại, củng cố vị thế là một siêu cường và đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cục diện thế giới. Tuy nhiên, chính sách này cũng vấp phải nhiều chỉ trích, đặc biệt là về vấn đề can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia khác và sự thiếu tự do dân chủ trong hệ thống xã hội chủ nghĩa.