Kinh tế thời Trần (1226-1400) đạt được nhiều thành tựu quan trọng, thể hiện sự phục hồi và phát triển trên nhiều lĩnh vực. Ba trụ cột chính của nền kinh tế thời Trần bao gồm nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.
Nông nghiệp thời Trần:
Nhà Trần đặc biệt chú trọng phát triển nông nghiệp, coi đây là nền tảng của quốc gia. Nhiều chính sách đã được ban hành và thực thi để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp:
- Khuyến khích khai hoang: Nhà nước khuyến khích người dân khai khẩn đất hoang, mở rộng diện tích canh tác.
- Hệ thống thủy lợi: Triều đình đầu tư xây dựng và tu sửa các công trình thủy lợi, đắp đê phòng lụt, đào sông ngòi, đảm bảo nguồn nước tưới tiêu cho đồng ruộng.
- Quản lý nông nghiệp: Triều đình còn đặt ra các chức quan chuyên trách về nông nghiệp và thủy lợi, có trách nhiệm hướng dẫn kỹ thuật canh tác và quản lý hệ thống thủy lợi.
Sự quan tâm đến nông nghiệp giúp đảm bảo nguồn lương thực ổn định, cải thiện đời sống nhân dân và tạo điều kiện cho các ngành kinh tế khác phát triển. Việc phát triển nông nghiệp thời Trần còn góp phần củng cố sức mạnh quốc phòng, ổn định xã hội.
Thủ công nghiệp thời Trần:
Thủ công nghiệp thời Trần cũng có những bước tiến đáng kể, thể hiện ở sự đa dạng về ngành nghề và sự ra đời của nhiều làng nghề thủ công chuyên nghiệp.
- Làng nghề phát triển: Nhiều làng nghề thủ công chuyên biệt được hình thành và phát triển, sản xuất các sản phẩm thủ công có chất lượng cao.
- Phường hội ở Thăng Long: Kinh đô Thăng Long là trung tâm thủ công nghiệp lớn nhất cả nước, với 61 phường hội, mỗi phường chuyên về một hoặc vài nghề nhất định. Các nghề thủ công tiêu biểu ở Thăng Long bao gồm làm gốm, dệt lụa, đúc đồng, tạc tượng, chế tạo vũ khí…
Sự phát triển của thủ công nghiệp không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn tạo ra các sản phẩm có giá trị xuất khẩu, góp phần thúc đẩy thương mại phát triển.
Thương nghiệp thời Trần:
Thương nghiệp thời Trần phát triển mạnh mẽ, cả nội thương và ngoại thương đều được mở rộng.
- Nội thương phát triển: Việc sử dụng tiền tệ trở nên phổ biến, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động buôn bán, trao đổi hàng hóa trong nước. Các chợ làng, chợ huyện được mở ra ở khắp các địa phương, tạo thành mạng lưới trao đổi hàng hóa rộng khắp.
- Ngoại thương mở rộng: Nhà Trần chủ trương mở rộng quan hệ buôn bán với các nước trong khu vực. Các cảng biển như Vân Đồn, Hội Thống, Hội Triều trở thành những trung tâm giao thương quốc tế, thu hút nhiều thuyền buôn nước ngoài đến trao đổi hàng hóa.
Sự phát triển của thương nghiệp giúp tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, thúc đẩy sản xuất hàng hóa và giao lưu văn hóa với các nước.
