Câu tục ngữ “Trăng Quầng Thì Hạn, trăng tán thì mưa” là một kinh nghiệm dự báo thời tiết độc đáo của người Việt, được truyền từ đời này sang đời khác. Vậy, “trăng quầng” và “trăng tán” thực chất là gì? Liệu kinh nghiệm dân gian này có còn chính xác trong thời đại khoa học ngày nay? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về hiện tượng thiên văn thú vị này.
Trăng quầng thường xuất hiện trong điều kiện thời tiết khô hanh, ít mây.
Bản Chất Khoa Học Của Hiện Tượng Trăng Quầng
Hiện tượng “trăng quầng” thực chất là một hiện tượng quang học, xảy ra khi ánh sáng từ Mặt Trăng (vốn được Mặt Trời chiếu sáng) đi qua tầng khí quyển có chứa các tinh thể băng. Các tinh thể băng này, thường có dạng lục giác, hoạt động như những lăng kính nhỏ, khúc xạ ánh sáng.
Kết quả là, chúng ta nhìn thấy một vòng sáng trắng bao quanh Mặt Trăng. Vòng sáng này có bán kính khoảng 22 độ, và được gọi là “quầng 22 độ” (22° halo). Hiện tượng này thường xảy ra khi thời tiết khô hanh, ít hơi nước, và trên tầng cao của khí quyển có mật độ thấp các hạt băng. Do đó, việc quan sát thấy trăng quầng thường được xem là dấu hiệu báo trước một giai đoạn thời tiết oi bức và khô hạn sắp tới.
Vì Sao Trăng Tán Lại Báo Hiệu Mưa?
Khác với trăng quầng, hiện tượng “trăng tán” xảy ra khi ánh sáng từ Mặt Trăng bị nhiễu xạ bởi vô số các giọt nước nhỏ li ti trong khí quyển. Sự nhiễu xạ này khiến ánh sáng lan tỏa ra, tạo thành những vòng tròn đồng tâm với nhiều màu sắc khác nhau, tương tự như cầu vồng.
Trăng tán là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng độ ẩm trong khí quyển, thường dẫn đến mưa.
Vòng hào quang của trăng tán thường có nhiều màu sắc và không tách biệt rõ ràng với đĩa sáng của Mặt Trăng. Sự xuất hiện của trăng tán là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng độ ẩm trong khí quyển, báo hiệu trời đang có nhiều mây và khả năng cao là sẽ có mưa trong thời gian tới.
Tính Tương Đối Của Kinh Nghiệm Dân Gian
Mặc dù câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” có độ chính xác tương đối cao, nhưng không phải lúc nào cũng đúng tuyệt đối. Thời tiết là một hệ thống phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau.
Ví dụ, trong một số trường hợp, khi trăng quầng xuất hiện, báo hiệu trời oi bức, sự oi bức này có thể dẫn đến sự chênh lệch áp suất trong khí quyển, gây ra gió, bão và mưa. Hoặc đôi khi, tùy thuộc vào mật độ và số lượng tầng mây trong khí quyển, Mặt Trăng có thể xuất hiện cả quầng và tán cùng một lúc.
Vì vậy, kinh nghiệm dân gian chỉ nên được xem là một nguồn tham khảo, và cần kết hợp với các phương pháp dự báo thời tiết hiện đại để có được kết quả chính xác nhất. Tuy nhiên, câu tục ngữ này vẫn là một minh chứng cho sự quan sát tinh tế và khả năng đúc kết kinh nghiệm của người Việt xưa trong việc dự đoán thời tiết.