Năm 367, sau khi tiêu diệt một loạt các quốc gia nhỏ bé, Tiền Tần đã thống nhất khu vực phía bắc Trung Hoa. Động lực bành trướng không dừng lại, quân đội Tiền Tần tiếp tục tiến xuống phía nam, từng bước xâm chiếm lãnh thổ của Đông Tấn. Mặc dù Vương Mãnh, vị trọng thần từng khuyên Phù Kiên cẩn trọng trong việc đối đầu với Đông Tấn, đã qua đời, lời khuyên của ông dường như đã bị nhà vua lãng quên, Phù Kiên quyết tâm thực hiện giấc mộng thống nhất thiên hạ bằng cách tiêu diệt Đông Tấn.
Trong triều đình Tiền Tần, không ít quan lại bày tỏ sự phản đối kịch liệt đối với chiến dịch quân sự này. Ngay cả Phù Dung, người em trai được Phù Kiên vô cùng tin tưởng, cũng lên tiếng can ngăn. Ông cho rằng, phương bắc tuy đã thống nhất nhưng nền móng còn yếu, việc phát động chiến tranh quy mô lớn có thể dẫn đến biến loạn. Thêm vào đó, Đông Tấn có vị trí địa lý hiểm yếu với sông Trường Giang làm rào cản tự nhiên, việc chinh phục sẽ không hề dễ dàng. Tuy nhiên, Phù Kiên bỏ ngoài tai mọi lời khuyên:
– Trẫm có trong tay cả triệu hùng binh, không cần đến những lời bàn lùi! Chỉ cần mỗi người lính ném một cái yên ngựa xuống sông, thì con sông lớn kia cũng sẽ bị lấp đầy. Đông Tấn có gì đáng sợ!
Năm 383, Phù Kiên ban hành lệnh tổng động viên, quy định cứ mười hộ dân phải chọn ra một người lính nhập ngũ. Chỉ trong một thời gian ngắn, ông ta đã tập hợp được một đội quân hùng mạnh với tổng số 65 vạn bộ binh, 27 vạn kỵ binh và 3 vạn quân tinh nhuệ, tuyên bố là “Bách vạn đại quân”. Tháng 8 năm đó, Phù Kiên cử Phù Dung dẫn 25 vạn quân tiên phong tiến về phía trước, còn bản thân nhà vua sẽ dẫn đại quân theo sau tiếp ứng. Cả hai đạo quân thủy bộ cùng tiến, cờ xí rợp trời, gươm giáo sáng loáng, tạo nên một khí thế áp đảo.
Trước sức mạnh quân sự áp đảo của Tiền Tần, nhiều quan lại Đông Tấn không khỏi hoang mang lo sợ. Chỉ có Tể tướng Tạ An là giữ vững tinh thần, tích cực chuẩn bị cho cuộc kháng chiến. Sự kiên định của ông đã nhận được sự ủng hộ của Hoàng đế và một số đại thần chủ chiến. Tạ An bổ nhiệm em trai mình là Tạ Thạch làm Đại đô đốc, thống lĩnh 8 vạn quân ra nghênh địch. Đồng thời, ông cử Tạ Huyền làm Tiên phong, con trai Tạ Diễm trấn giữ tuyến đầu. Nhằm tăng cường phòng thủ, Tạ An còn cử đại tướng Hồ Bân chỉ huy 5 nghìn thủy quân, men theo bờ tây sông Trường Giang tiếp viện cho Thọ Dương (nay thuộc huyện Thọ, tỉnh An Huy).
Tháng 10, trong khi quân Tấn đang khẩn trương tiến về tiền tuyến, quân Tiền Tần đã chiếm được Hạng Thành (nay thuộc Hạng Thành, tỉnh Hà Nam) và Thọ Dương. Trước tình hình đó, các tướng lĩnh Đông Tấn buộc phải rút lui về giữ Hiệp Thạch (phía tây nam Phong Đài, An Huy ngày nay). Quân Tiền Tần không bỏ lỡ cơ hội, vừa tấn công Hiệp Thạch, vừa phái 5 vạn quân tiến về phía tây Lạc Giản (phía tây nam huyện Hoài Viễn, An Huy ngày nay), nhằm kiềm chế quân Tấn ở phía đông.
Trong tình thế bị bao vây tại Hiệp Thạch, Đại tướng Hồ Bân nhận thấy tình hình bất lợi, đã bí mật gửi một bức thư cho Đại đô đốc Tạ Thạch, báo cáo rằng: “Quân địch đang rất mạnh, lương thảo của chúng ta lại sắp cạn, e rằng khó có thể phối hợp tác chiến”.
Thật không may, bức thư này lại rơi vào tay quân Tiền Tần. Sau khi đọc được thư, Phù Dung nắm được tình hình khó khăn của quân Tấn, lập tức phái người đến Hạng Thành để báo tin cho Phù Kiên và đề nghị:
– Quân địch đang thiếu lương trầm trọng, không thể để chúng có cơ hội rút lui. Xin bệ hạ hạ lệnh tổng tấn công!
Phù Kiên vô cùng phấn khởi khi nghe tin này. Với mong muốn lập công lớn một cách nhanh chóng, ông đã mắc một sai lầm nghiêm trọng của người chỉ huy: bỏ lại đại quân phía sau, chỉ huy 8 vạn kỵ binh tinh nhuệ tiến về Thọ Dương, quyết chiến một trận sống mái với quân Tấn.
Để gây áp lực lên quân Tấn, Phù Kiên phái Chu Tự, một viên quan người Đông Tấn bị bắt làm tù binh, đến trại quân Tấn để thuyết hàng. Tuy nhiên, việc Chu Tự đầu hàng quân Tiền Tần chỉ là một kế sách. Trong thâm tâm, ông vẫn luôn hướng về Đông Tấn. Khi đến được trại quân Đông Tấn, Chu Tự không những không thuyết hàng mà còn báo cáo toàn bộ tình hình quân sự của Tiền Tần cho Tạ Thạch, đồng thời đưa ra một gợi ý táo bạo.
