Trận Chiến Rạch Gầm Xoài Mút là một trong những chiến công hiển hách nhất trong lịch sử quân sự Việt Nam, thể hiện tài thao lược của Nguyễn Huệ và sức mạnh của nghĩa quân Tây Sơn. Chiến thắng này đã đánh tan quân xâm lược Xiêm, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.
Sau khi chúa Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm, tháng 7 năm 1784, năm vạn quân Xiêm do Chiêu Tăng và Chiêu Sương chỉ huy tiến vào Gia Định. Nguyễn Huệ được giao trọng trách giải phóng Gia Định. Ông dẫn quân tiến vào Mỹ Tho, vừa cầm cự, vừa chờ thời cơ phản công. Nhận thấy địa thế hiểm yếu của đoạn sông Mỹ Tho từ Rạch Gầm đến Xoài Mút, Nguyễn Huệ quyết định chọn nơi đây làm trận địa quyết chiến.
Trận thủy chiến Rạch Gầm – Xoài Mút tái hiện, thể hiện sự tài tình trong bố trí trận địa và tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân Tây Sơn.
Ngày 19 tháng 1 năm 1785, quân Xiêm tiến vào trận địa mai phục của quân Tây Sơn. Khi đoàn thuyền địch lọt vào giữa Rạch Gầm và Xoài Mút, Nguyễn Huệ bất ngờ phát lệnh tấn công. Thủy binh Tây Sơn từ hai bên bờ sông lao ra, chặn đầu, khóa đuôi, dồn quân địch vào thế gọng kìm. Pháo binh từ trên bờ và cù lao đồng loạt nã đạn, gây rối loạn đội hình địch.
Quân Tây Sơn xông ra, chia cắt đội hình địch, tiêu diệt và đốt cháy 300 thuyền chiến, giết gần 4 vạn quân. Chiêu Tăng và Chiêu Sương hoảng loạn bỏ chạy, số quân còn lại cũng tháo chạy về nước. Chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút thể hiện sự tài giỏi trong chỉ huy quân sự của Nguyễn Huệ, tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân Tây Sơn, và sức mạnh của một hậu phương vững chắc.
Chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút còn cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng hậu phương vững mạnh. Nghĩa quân Tây Sơn đã xây dựng được hậu phương ở các vùng Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Kon Tum, nơi người dân luôn sẵn sàng ủng hộ và cung cấp mọi nguồn lực cho nghĩa quân. Bên cạnh đó, việc tổ chức tốt tuyến vận tải từ hậu phương vào chiến trường cũng đóng vai trò quan trọng. Nguyễn Huệ đã kết hợp phương thức hậu cần cơ động với việc huy động nguồn lực tại chỗ, đảm bảo cung cấp đầy đủ lương thực, vũ khí cho quân đội.
Ngoài ra, việc phát triển trang bị, đặc biệt là hỏa lực pháo binh, cũng góp phần quan trọng vào chiến thắng. Quân Tây Sơn đã trang bị một số lượng lớn pháo binh với sức công phá mạnh, gây bất ngờ và thiệt hại lớn cho quân địch.
Trận chiến Rạch Gầm Xoài Mút là một chiến thắng lịch sử, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. Chiến thắng này đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
