“Số Đỏ” của Vũ Trọng Phụng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Dưới đây là tóm tắt chi tiết và phân tích sâu sắc về tác phẩm này, tập trung vào hành trình thăng tiến đầy châm biếm của nhân vật Xuân Tóc Đỏ.
Hành Trình “Đổi Đời” Của Xuân Tóc Đỏ
Xuân Tóc Đỏ, một cậu bé mồ côi, lớn lên bằng đủ thứ nghề lặt vặt ở Hà Nội: từ bán báo dạo, nhặt bóng tennis đến thổi kèn quảng cáo thuốc lậu. Cuộc đời Xuân Tóc Đỏ rẽ sang một trang mới khi vô tình lọt vào mắt xanh của bà Phó Đoan, một người đàn bà Tây học lẳng lơ.
Bà Phó Đoan, sau khi “cứu” Xuân khỏi một vụ bắt giữ vì tội “tò mò” (nhìn trộm bà đầm tắm), đã đưa Xuân vào làm việc tại một hiệu may Âu hóa. Từ đây, Xuân Tóc Đỏ bắt đầu bước chân vào xã hội thượng lưu đầy giả tạo và lố bịch.
Sự Thăng Tiến Nhanh Chóng Đến Bất Ngờ
Từ một kẻ vô danh, Xuân Tóc Đỏ nhanh chóng trở thành một nhân vật “quan trọng” trong xã hội. Nhờ sự dốt nát, hám danh và háo sắc của những “tinh hoa” xã hội thời bấy giờ, Xuân Tóc Đỏ được tung hô lên tận mây xanh.
- “Sinh viên trường thuốc”, “Đốc tờ Xuân”: Chỉ nhờ việc thuộc lòng mấy bài quảng cáo thuốc lậu, Xuân được vợ chồng Văn Minh (một gia đình tân thời rởm đời) kính nể và gọi bằng những danh xưng “trí thức”.
- “Cố vấn” cho báo Gõ Mõ: Xuân được sư cụ Tăng Phú (một nhà sư dỏm) mời làm cố vấn cho tờ báo lá cải, chuyên đăng những tin tức nhảm nhí và vô bổ.
- “Người hùng” quần vợt: Nhờ sự may mắn và những trò hề lố bịch, Xuân được chọn tham gia trận đấu quần vợt với nhà vô địch Xiêm. Dù thua cuộc, Xuân vẫn được tung hô như một “anh hùng” vì “tinh thần yêu nước” giả tạo.
Cái Chết Của Cụ Tổ và Sự “Ghi Ơn” Lố Bịch
Một trong những tình tiết gây cười và châm biếm nhất trong truyện là cái chết của cụ tổ – bố của cụ cố Hồng. Cái chết này, vốn là mong ước thầm kín của cả gia đình, lại được Xuân Tóc Đỏ “vô tình” gây ra. Thay vì bị trách phạt, Xuân lại được cả gia đình “ghi ơn” vì đã giúp họ giải quyết được “vấn đề”.
Đỉnh Cao Danh Vọng và Hôn Nhân “Môn Đăng Hộ Đối”
Cuối cùng, Xuân Tóc Đỏ đạt đến đỉnh cao của danh vọng: được tặng huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh, được mời vào Hội Khai Trí Tiến Đức, và kết hôn với cô Tuyết – con gái cụ cố Hồng. Từ một kẻ mồ côi, nghèo hèn, Xuân Tóc Đỏ đã trở thành một thành viên của giới thượng lưu, một “ông lớn” trong xã hội.
Ý Nghĩa Châm Biếm Sâu Sắc
“Số Đỏ” không chỉ là một câu chuyện hài hước về sự thăng tiến của một kẻ vô học. Tác phẩm còn là một bức tranh biếm họa sâu sắc về xã hội Việt Nam thời thuộc địa, nơi mà những giá trị đạo đức bị đảo lộn, nơi mà sự giả dối, lố bịch và cơ hội chủ nghĩa lên ngôi.
Vũ Trọng Phụng đã sử dụng ngòi bút châm biếm sắc sảo để vạch trần bộ mặt thật của xã hội “văn minh” rởm, nơi mà những kẻ dốt nát, cơ hội có thể dễ dàng leo lên đỉnh cao quyền lực và danh vọng. “Số Đỏ” là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về những nguy cơ của sự suy đồi đạo đức và sự tha hóa của xã hội.