“Mùa lá rụng trong vườn” của Ma Văn Kháng khắc họa bức tranh gia đình Việt Nam truyền thống trong bối cảnh những năm 80 đầy biến động. Tác phẩm không chỉ tái hiện những thay đổi trong đời sống vật chất mà còn đi sâu vào những giằng xé nội tâm, những giá trị đạo đức và tình cảm gia đình thiêng liêng. Dưới đây là tóm tắt chi tiết, sâu sắc về tác phẩm này.
Câu chuyện xoay quanh gia đình ông Bằng, một gia đình có năm người con trai. Mỗi người con mang một số phận, một tính cách khác nhau, tạo nên những xung đột và biến cố trong gia đình.
Anh cả Tường hy sinh trong chiến tranh, để lại người vợ trẻ là Hoài. Hoài sau đó tái giá nhưng vẫn giữ mối liên hệ tình cảm với gia đình chồng cũ. Tình cảm này thể hiện sự trân trọng quá khứ, lòng biết ơn và sự thủy chung của người phụ nữ Việt Nam.
Anh hai Đông, một trung tá xuất ngũ, sống cùng vợ là Lý. Cuộc sống của họ đối diện với những khó khăn kinh tế và những mâu thuẫn trong quan điểm sống.
Người con thứ ba, Luận, là một nhà báo, có vợ là Phượng. Cuộc sống của họ êm đềm hơn nhưng cũng không tránh khỏi những lo toan thường nhật.
Cừ, người con thứ tư, là một nhân vật nổi loạn, không chịu nghe lời cha mẹ. Anh ta bỏ việc, bỏ vợ con để trốn ra nước ngoài, gây ra cú sốc lớn cho gia đình. Sự nổi loạn của Cừ phản ánh những ảnh hưởng tiêu cực của xã hội thời bấy giờ đến một bộ phận thanh niên.
Cần, người con út, đang du học ở Liên Xô và chuẩn bị trở về quê hương. Anh ta mang trong mình những kỳ vọng lớn lao về tương lai.
Ông Bằng sống cùng gia đình Đông và Luận trong một ngôi nhà yên tĩnh ở đầu phố. Ông là người trụ cột tinh thần của gia đình, luôn cố gắng giữ gìn những giá trị truyền thống.
Biến cố lớn ập đến khi Cừ tự tử ở nước ngoài. Bà Bằng, quá đau buồn, qua đời. Vợ con Cừ bị sa thải khỏi nông trường, phải về sống nhờ nhà ông Bằng. Sự ra đi của Cừ và bà Bằng là những mất mát lớn lao, gây ra những xáo trộn trong gia đình.
Một biến cố khác xảy ra khi Lý bỏ nhà đi theo một người đàn ông khác. Sự phản bội của Lý gây ra sự đau khổ và thất vọng cho gia đình.
Câu chuyện kết thúc vào đêm 30 Tết, khi mọi người sum họp bên nhau. Họ nhận được thư của Lý, trong đó cô bày tỏ sự ăn năn hối lỗi và mong muốn được trở về. Cái kết mở ra một tia hy vọng về sự hàn gắn và tha thứ.
“Mùa lá rụng trong vườn” không chỉ là câu chuyện về một gia đình mà còn là bức tranh thu nhỏ của xã hội Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Tác phẩm đặt ra những câu hỏi về giá trị truyền thống và hiện đại, về tình yêu và sự tha thứ, về sự mất mát và hy vọng.
Tác phẩm khắc họa thành công hình ảnh người phụ nữ Việt Nam đảm đang, giàu đức hy sinh và lòng vị tha. Dù trải qua nhiều khó khăn và mất mát, họ vẫn giữ vững niềm tin vào cuộc sống và luôn hướng về gia đình.
Tóm lại, “Mùa lá rụng trong vườn” là một tác phẩm văn học giá trị, mang đến cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người và về những giá trị vĩnh cửu của gia đình. Tác phẩm xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại.
