Lịch sử, một khái niệm đa diện, có thể được hiểu theo ba cách tiếp cận chính. Thứ nhất, lịch sử chính là dòng chảy sự kiện đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người. Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện kể về quá khứ, những ghi chép, tác phẩm tái hiện lại những gì đã qua. Thứ ba, lịch sử là một ngành khoa học, hay còn gọi là Sử học, nghiên cứu về quá khứ của con người, tìm hiểu các sự kiện, hiện tượng và khám phá ra quy luật phát triển của xã hội.
Như vậy, lịch sử gắn liền với hai yếu tố then chốt: hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử. Để hiểu rõ hơn về “Tính Khách Quan Của Hiện Thực Lịch Sử Là Gì”, chúng ta cần phân biệt rõ hai khái niệm này.
Hiện thực lịch sử là toàn bộ những sự kiện, biến cố đã xảy ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của bất kỳ ai. Nó là sự thật không thể chối cãi, là nền tảng để chúng ta tìm hiểu và xây dựng nhận thức về quá khứ.
Ví dụ điển hình cho hiện thực lịch sử là sự kiện ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là một sự kiện có thật, đã diễn ra và được ghi nhận trong lịch sử, không ai có thể phủ nhận tính khách quan của nó.
Trái ngược với hiện thực lịch sử, nhận thức lịch sử là toàn bộ tri thức, hiểu biết, ý niệm và hình dung của con người về quá khứ. Nhận thức lịch sử mang tính chủ quan, chịu ảnh hưởng bởi quan điểm, hệ tư tưởng, và trải nghiệm cá nhân của người nhận thức.
Về Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam, phần lớn các nhà nghiên cứu và người dân đều đồng ý rằng đây là kết quả của quá trình chuẩn bị lâu dài và sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có những quan điểm khác biệt, thậm chí cho rằng đó chỉ là một sự may mắn. Sự khác biệt này thể hiện tính chủ quan trong nhận thức lịch sử.
Vậy, “tính khách quan của hiện thực lịch sử là gì?” Chính là việc hiện thực lịch sử tồn tại độc lập với nhận thức của con người. Sự kiện lịch sử đã xảy ra và không thể thay đổi, dù cho nhận thức về nó có thể khác nhau.
Sử học, với tư cách là một ngành khoa học, có nhiệm vụ tái hiện lại hiện thực lịch sử một cách chân thực và khách quan nhất có thể. Điều này đòi hỏi các nhà sử học phải sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học, thu thập và phân tích nguồn sử liệu một cách cẩn trọng, tránh mọi sự thiên vị hay xuyên tạc.
Nghiên cứu lịch sử không chỉ đơn thuần là ghi nhớ các sự kiện mà còn là quá trình phân tích, lý giải và rút ra những bài học từ quá khứ. Hiểu rõ “tính khách quan của hiện thực lịch sử là gì” giúp chúng ta có cái nhìn đúng đắn về quá khứ, từ đó xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Sử học không ngừng phát triển, các nghiên cứu mới liên tục được công bố, giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về quá khứ. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải luôn giữ vững tinh thần khách quan, tôn trọng sự thật lịch sử và tránh mọi sự xuyên tạc, bóp méo. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể học hỏi từ quá khứ và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho dân tộc và nhân loại.
