Tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam là một đặc điểm nổi bật, ảnh hưởng sâu sắc đến cảnh quan tự nhiên, hệ sinh thái và hoạt động kinh tế – xã hội của đất nước. Đặc điểm này được thể hiện qua nhiều yếu tố khác nhau, tạo nên một bức tranh khí hậu đa dạng và phong phú.
Một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của tính chất nhiệt đới là nền nhiệt độ cao. Nhiệt độ trung bình năm trên cả nước luôn ở mức cao, thường trên 20°C. Sự khác biệt về nhiệt độ giữa các vùng miền và giữa các mùa trong năm không quá lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loài sinh vật nhiệt đới.
Tổng bức xạ mặt trời lớn cũng là một yếu tố quan trọng thể hiện tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam. Lượng bức xạ dồi dào cung cấp nguồn năng lượng cho quá trình quang hợp của cây xanh, thúc đẩy sự phát triển của thảm thực vật phong phú và đa dạng.
Cân bằng bức xạ dương quanh năm là một đặc điểm khác biệt của khí hậu nhiệt đới ở Việt Nam. Điều này có nghĩa là lượng nhiệt nhận được từ mặt trời luôn lớn hơn lượng nhiệt bức xạ trở lại không gian, tạo ra một nguồn năng lượng dư thừa, góp phần duy trì nền nhiệt độ cao và độ ẩm lớn.
Độ ẩm không khí cao cũng là một đặc trưng quan trọng của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ở Việt Nam. Lượng mưa lớn kết hợp với nền nhiệt độ cao tạo điều kiện cho sự bốc hơi mạnh mẽ, làm tăng độ ẩm không khí. Độ ẩm cao có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người, cũng như sự phát triển của các ngành nông nghiệp và du lịch.
Tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam còn được thể hiện qua sự đa dạng của các loại gió mùa. Gió mùa mùa đông mang đến không khí lạnh khô, trong khi gió mùa mùa hè mang đến không khí nóng ẩm và mưa nhiều. Sự thay đổi của các loại gió mùa tạo ra sự phân mùa rõ rệt trong năm, ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất và sinh hoạt của người dân.
Ngoài ra, tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam còn thể hiện ở sự xuất hiện thường xuyên của các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt, hạn hán. Các hiện tượng này gây ra nhiều thiệt hại về người và tài sản, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Vì vậy, việc nghiên cứu và dự báo chính xác các hiện tượng thời tiết này là vô cùng quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng.