Gió phơn, một hiện tượng thời tiết đặc trưng, đặc biệt phổ biến ở Việt Nam, thường mang đến cảm giác khô nóng khó chịu. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về loại gió này, chúng ta cần bắt đầu từ sườn đón gió – nơi quá trình hình thành gió phơn bắt đầu. Vậy, Tính Chất Của Gió ở Sườn đón Gió Là gì?
1. Cơ Chế Hoạt Động và Tính Chất Của Gió Ở Sườn Đón Gió
Khi khối không khí mang hơi ẩm tiếp cận một dãy núi, nó sẽ bị chặn lại ở sườn đón gió. Do địa hình, khối không khí này buộc phải di chuyển lên cao. Khi lên cao, áp suất giảm và nhiệt độ giảm theo quy luật (khoảng 0.6°C cho mỗi 100m đối với không khí ẩm).
Quá trình này dẫn đến hai hệ quả quan trọng:
- Ngưng Tụ Hơi Nước: Khi nhiệt độ giảm, hơi nước trong không khí đạt đến điểm sương và bắt đầu ngưng tụ thành các hạt nước nhỏ, tạo thành mây.
- Mưa: Khi các hạt nước trong mây đủ lớn, chúng sẽ rơi xuống dưới dạng mưa. Do đó, sườn đón gió thường là khu vực có lượng mưa lớn.
Như vậy, tính chất của gió ở sườn đón gió là mát mẻ, ẩm ướt và mang theo hơi nước. Đây là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của thảm thực vật xanh tốt.
2. Sự Biến Đổi Khi Vượt Núi
Sau khi trút phần lớn hơi ẩm ở sườn đón gió, khối không khí tiếp tục di chuyển vượt qua đỉnh núi và tràn xuống sườn khuất gió. Lúc này, không khí đã trở nên khô hơn đáng kể. Khi xuống thấp, áp suất tăng và nhiệt độ cũng tăng lên (khoảng 1°C cho mỗi 100m đối với không khí khô).
Sự tăng nhiệt độ này làm cho độ ẩm tương đối giảm xuống, tạo ra gió phơn khô nóng đặc trưng ở sườn khuất gió.
3. Gió Phơn Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, gió phơn thường xuất hiện do gió tây nam từ vịnh Bengal vượt qua dãy Trường Sơn và các dãy núi dọc biên giới Việt – Lào.
- Nguồn Gốc: Gió tây nam từ vịnh Bengal (áp cao Bắc Ấn Độ Dương).
- Hướng Gió: Tây nam, tây.
- Thời Gian Hoạt Động: Chủ yếu từ tháng 5 đến tháng 7.
- Phạm Vi Ảnh Hưởng: Ven biển Trung Bộ và phía nam khu vực Tây Bắc.
- Đặc Điểm: Khô, nóng, nhiệt độ cao, ít mưa, độ ẩm thấp.
4. Ảnh Hưởng Của Gió Phơn
Gió phơn có thể gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến đời sống và sản xuất:
- Tiêu Cực: Hạn hán, cháy rừng, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và sản xuất nông nghiệp.
- Tích Cực: Thuận lợi cho phơi sấy nông sản, phát triển năng lượng mặt trời, sản xuất muối.
Kết Luận
Hiểu rõ tính chất của gió ở sườn đón gió là bước đầu tiên để hiểu toàn bộ quá trình hình thành và ảnh hưởng của gió phơn. Trong khi sườn đón gió được hưởng lợi từ không khí mát mẻ và mưa, sườn khuất gió lại phải đối mặt với gió khô nóng, tạo ra những thách thức và cơ hội riêng biệt cho khu vực này.
