Nhắc đến lão Hạc, người đọc không khỏi xót xa cho số phận bi thảm của một người nông dân nghèo khổ trong xã hội cũ. Nhưng sâu thẳm trong con người ấy là một tình phụ tử thiêng liêng, một tình yêu thương con vô bờ bến, trở thành động lực để lão Hạc sống và chết một cách cao thượng.
Vợ mất sớm, lão Hạc một mình “gà trống nuôi con”. Niềm mong mỏi lớn nhất của lão là dựng vợ gả chồng cho con trai. Thế nhưng, vì nghèo khó, lão không đủ tiền cưới vợ cho con, khiến con trai phẫn chí bỏ đi làm đồn điền cao su. Nỗi đau này luôn day dứt trong lòng lão.
Lão Hạc thương con đến đứt ruột. Lão hiểu rằng, việc con trai phải rời bỏ quê hương để kiếm sống là do hoàn cảnh nghèo khó của gia đình. Lão tự trách mình không lo được cho con một cuộc sống tốt đẹp hơn. Lão day dứt vì không thể thực hiện được ước nguyện của người làm cha.
“Ai lại bán vườn đi lấy vợ?” – Câu nói ấy của lão Hạc không phải là sự ích kỷ, mà là cả một sự tính toán, lo toan cho tương lai của con. Lão hiểu rằng, mảnh vườn là tài sản quý giá nhất, là nguồn sống của cả gia đình. Nếu bán vườn đi, con trai lão sẽ không còn gì để bám víu khi trở về. Lão muốn giữ lại mảnh vườn để con trai có một nơi để trở về, một mái nhà để an cư lạc nghiệp.
Trước khi đi xa, con trai lão không hề oán trách mà còn biếu bố ba đồng bạc. Với lão, đó là kỷ vật thiêng liêng về lòng hiếu thảo. Những đồng bạc ấy không chỉ là tiền bạc, mà còn là tình cảm, là sự quan tâm của con trai dành cho lão. Mỗi khi nhắc đến con trai, đôi mắt lão Hạc lại rưng rưng.
Sự cô đơn càng thêm chồng chất khi con trai đi xa. Lão Hạc giữ lại mảnh vườn cho con trai, viết giấy tờ nhượng lại cho ông giáo. Lão còn chống lại chính mình: “Của mẹ nó tậu thì nó hưởng”. Tình thương con của lão Hạc không chỉ thể hiện qua lời nói, hành động mà còn là một nguyên tắc sống. Lão không cho phép mình động chạm đến tài sản của con, bởi đó là tất cả những gì lão có thể dành dụm cho tương lai của con.
Để lấp đầy khoảng trống của nỗi nhớ con, lão Hạc dồn hết tình yêu thương cho con chó Vàng, kỷ vật của con trai để lại. Lão chăm sóc, yêu thương Vàng như một đứa con. Trong xã hội mà con người còn đối xử tệ bạc với nhau, việc lão Hạc yêu thương một con chó như vậy càng làm nổi bật tấm lòng nhân hậu và tình thương con sâu sắc của lão.
“Cậu có nhớ bố cậu không hả, cậu Vàng? Bố cậu lâu lắm không có thư về…”. Lão Hạc trò chuyện với Vàng như trò chuyện với con trai. Bao nhiêu nỗi niềm, lão đều tâm sự với Vàng. Con chó trở thành người bạn tri kỷ, là sợi dây kết nối lão với đứa con xa xứ.
Việc bán con chó Vàng là một quyết định đau đớn đối với lão Hạc. Lão phải bán đi người bạn, người con tinh thần để có tiền trang trải cuộc sống và lo liệu cho mình khi nhắm mắt xuôi tay. Cái giá mà lão Hạc phải trả cho việc bán Vàng là quá đắt. Lão day dứt, ân hận vì đã phản bội lại lòng tin của một con vật.
Cái chết của lão Hạc là một sự giải thoát, nhưng đồng thời cũng là một lời tố cáo đanh thép xã hội bất công, đẩy người nông dân vào bước đường cùng. Lão Hạc chọn cái chết để giữ lại phẩm giá, để bảo toàn tài sản cho con trai. Cái chết ấy xuất phát từ tình yêu thương con âm thầm mà lớn lao.
Tình Cảm Của Lão Hạc đối Với Con Trai là một biểu tượng đẹp về tình phụ tử thiêng liêng, về sự hy sinh cao cả của người cha dành cho con. Dù cuộc đời đầy rẫy những khó khăn, bất hạnh, nhưng tình yêu thương con vẫn luôn là ngọn lửa ấm áp sưởi ấm trái tim lão Hạc, giúp lão sống và chết một cách thanh cao.
